Μέσα σε λίγες μέρες, συγκλονιστήκαμε από δύο ασύλληπτες πυκνώσεις βίας με θύτες ανήλικα παιδιά της πρώτης εφηβικής ηλικίας. Κοινός παρονομαστής αμφότερων των βιαιοτήτων είναι το φύλο.
Στην πρώτη περίπτωση, μια ομάδα επτά παιδιών 13 έως 17 ετών παρενόχλησαν σεξουαλικά την επίσης ανήλικη φίλη τους. Στη δεύτερη περίπτωση, μια άλλη ομάδα παιδιών εισέβαλε στο σπίτι μιας τρανς[1] γυναίκας σε χωριό της Λέσβου και βιντεοσκόπησε τις εξευτελεστικές και κακοποιητικές συμπεριφορές προς αυτήν.
Κεντρικό στοιχείο αυτών των βαρβαροτήτων είναι το φύλο. Όχι μόνο το φύλο των δραστών, αλλά η ταυτότητα και η έκφραση φύλου των δύο επιζησασών της βίας. Άλλα κοινά στοιχεία των περιστατικών είναι πως αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο ομάδας παιδιών και φαίνεται πως ήταν οργανωμένα, εμπρόθετα και φυσικά ασύμμετρα περιστατικά ως προς την κατανομή δύναμης, που στόχο είχαν την κυριαρχία, την πειθάρχηση και την ταπείνωση των σωμάτων των γυναικών αυτών. Η νεαρή μαθήτρια στη Θεσσαλονίκη και η τρανς γυναίκα στη Λέσβο βρέθηκαν στο επίκεντρο αυτού του απάνθρωπου μίσους λόγω της έμφυλης υπόστασής τους.
Η Δήμητρα, η τρανς γυναίκα από τη Λέσβο, που είδε τον ιδιωτικό της χώρο να πολιορκείται και να γίνεται τόπος μιας απανθρωποιητικής βίας, συμπυκνώνει πολλές ταυτότητες που είναι κόκκινο πανί: μεγάλη, μόνη, με ψυχικές και οικονομικές δυσκολίες, φτωχή, «ιδιαίτερη». Ένας «μη – άνθρωπος» για τους κακοποιητές της. Και εδώ δεν αναφέρομαι στα παιδιά, αλλά σε ολόκληρη την (τοπική) κοινωνία που την έχει εξορίσει στις παρυφές της ανθρώπινης ύπαρξης.
Ο κοινωνικός της θάνατος είχε προ πολλού συντελεστεί. Η εισβολή στο σπίτι, η ιεροτελεστική παραβίαση και λεηλασία του επισφραγίζει ακριβώς αυτή τη συνθήκη, η Δήμητρα δεν είναι άνθρωπος, για μέρος του κοινωνικού σώματος. Είναι ένας παράξενος, αξιογέλαστος, αξιοτιμώρητος Άλλος. Η βία προς αυτή καθίσταται έτσι απολύτως νομιμοποιημένη. Η Δήμητρα έχει βιώσει στο παρελθόν αστεγία, απόπειρες αυτοκτονίας και κοινωνικό αποκλεισμό. Οι εικόνες από το σπίτι της μαρτυρούν την εγκατάλειψη και την ένδεια.
Ο σεξισμός αναπόφευκτα συνδέει και την έτερη υπόθεση της νεαρής μαθήτριας. Ένα κοριτσίστικο, νεανικό και ευάλωτο σώμα στοχοποιείται. Η «κουλτούρα της σιωπής» αρχικά ωθεί τη μαθήτρια να αποκρύψει το γεγονός και να το εκμυστηρευτεί μονάχα στην καλύτερη φίλη της. Οι μηχανισμοί ενοχοποίησης του γυναικείου σώματος καλούν σε σιωπή, στο θάψιμο αυτού του στιγματιστικού γεγονός. Το τραύμα της κοινωνικά συμπιέζεται να μείνει άναρθρο. Οι θεσμικοί μηχανισμοί της πατριαρχίας (δικαστικό σύστημα, αστυνομία, εκπαίδευση) θα αμφισβητήσουν την αφήγησή της, θα την ανακρίνουν, θα την επανατραυματίσουν. Ήδη διέρρευσαν σχόλια γονέων για την «προκλητική μαθήτρια». Η μαθήτρια θα κληθεί εκείνη σε μια κοινωνική απολογία. Θα της ζητηθούν πιστοποιητικά σεξουαλικής «καθαρότητας» – ρητά ή υπόρρητα.
Καταφύγιο και των δύο ανθρώπων μια άλλη θηλυκότητα, αρχετυπική, η Μάνα. Η θανούσα μάνα που αποτελεί νοητικό καταφύγιο αγάπης για τη Δήμητρα και την ανακαλεί στις συνεντεύξεις της και η αποφασισμένη μάνα της μαθήτριας για δίκαιο και τιμωρία των δραστών.
Θα πρέπει να ανοίξουμε μια μεγάλη συζήτηση για τις διεργασίες που τροφοδοτούν τα περιστατικά αυτά. Αλλά, ας μείνουμε σε μια διαπίστωση. Την εκκωφαντική απουσία μαθημάτων για το φύλο και τη σεξουαλικότητα, προγραμμάτων για την καταπολέμηση του σεξισμού, της ομοφοβίας και της τρανσφοβίας. Ένα σχολείο που δεν ακουμπάει καν τα θέματα αυτά δε δικαιούται αύριο να προβεί σε υποκριτικές καταδίκες ή σε κοινότοπες εκφράσεις της λύπης. Όσο το σχολείο δε μιλάει για την εκρηκτικό σεξισμό, την ακραία ομοφοβία και την ασύλληπτη τρανσφοβία της ελληνικής κοινωνίας τα φαινόμενα αυτά θα αναπαράγονται.
Μέσα από ένα σύνολο μαθημάτων, με αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα που ήδη έχουν δρομολογηθεί, με εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, με θεσμικές και συμβολικές αποφάσεις, θα πρέπει το φύλο, η σεξουαλικότητα, η συμπερίληψη και ο αντιρατσισμός να τεθούν στο επίκεντρο των συζητήσεων και του σχολικού προγράμματος. Πρέπει να δοθούν ευκαιρίες στον εκπαιδευτικό να καλλιεργήσει στα παιδιά την ενσυναίσθηση. Τον σκοπό αυτό υπηρετεί, άλλωστε, και η τοποθέτηση κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων στα σχολεία που έχει ήδη αποφασιστεί. Τα αγόρια θα πρέπει να μάθουν να εκφράζονται συναισθηματικά, να αποκτήσουν ανοχή, να αποσυνδέσουν την «αρρενωπότητα» με τη βία και την επιθετικότητα. Για να ευοδωθούν αυτές οι διεργασίες πρέπει να δοθούν πατήματα μέσα στο αναλυτικό πρόγραμμα.
Η κατάργηση των 3 από τα 4 μαθήματα κοινωνικών και πολιτικών επιστημών στο λύκειο και κατάργηση του θεσμού της «θεματικής εβδομάδας» στα γυμνάσια λειτουργούν προς την αντίθετη κατεύθυνση[2]. Η απουσία σύγχρονης συμπεριληπτικής σεξουαλικής εκπαίδευσης είναι ένα παιδαγωγικό έγκλημα. Η εκπαίδευση δομείται πάνω σε μια διάχυτη ομοφοβία και η συντριπτική πλειονότητα των ΛΟΑΤΚΙ παιδιών έχουν παραδεχτεί[3] ότι έχουν πέσει θύματα επιθέσεων (λεκτικών ή σωματικών) στο σχολείο. Πότε θα μιλήσουμε σοβαρά για τις έμφυλες και σεξουαλικές βιαιότητες στα σχολεία; Πόση ακόμα παιδική επιθετικότητα πρέπει να καταναλώσουμε για να «συγκλονιστούμε»;
[1] Τα άτομα που η ταυτότητα του φύλου τους, δηλαδή η εσωτερική αίσθησή τους για το φύλο τους, διαφέρει από το φύλο που τους αποδόθηκε στη γέννηση. Εναλλακτικά: διεμφυλικοί. Βλ. Φίλιππος Παγάνης, Βασικές έννοιες και ΛΟΑΤΚΙ+ ορολογίες στο Συμπερίληψη και ανθεκτικότητα (επιμ. Νάνσυ Παπαθανασίου και Έλενα – Όλγα Χρηστίδη) εκδ. Gutenberg, Αθήνα 2020, σελ. 74
[2] https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/311463_oi-emfyles-taytotites-stin-ekpaideysi-kai-i-katargisi-tis-thematikis-ebdomadas
[3] αναφέρομαι στην ιδιαίτερα αποκαλυπτική έρευνα της Colour Youth https://www.colouryouth.gr/wp-content/uploads/2018/05/Έρευνα-για-το-Σχολικό-Κλίμα-Colour-Youth.pdf
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου