δίκτυο για τα δικαιώματα των μαθητών

Τα Λατινικά ή η Κοινωνιολογία το μέλλον;

 Alfavita

 4

Γράφει ο Νίκος Μακράκης, Μαθηματικός

«Οι στρατηγοί της εκπαίδευσης

πάντα ετοιμάζουν

τον προηγούμενο πόλεμο»

Paul Ernest

Διδάσκονται στον υπόλοιπο κόσμο τόσο πολύ τα Λατινικά όσο στην Ελλάδα; Η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες που μιλούν μη λατινογενή γλώσσα αλλά έχουν τα λατινικά σαν υποχρεωτικό μάθημα ανθρωπιστικών σπουδών (1). Είναι καλό που διδάσκονται. Είναι, όμως, τόσο σημαντικά ώστε να εξετάζονται ΚΑΙ πανελλαδικά;

Πώς φτάσαμε στο σημείο να έχουμε σε τόσο ψηλή θέση τα Λατινικά σε σχέση με άλλες χώρες;

Τα Λατινικά ήταν η γλώσσα των ευγενών και των μορφωμένων από τον Μεσαίωνα μέχρι τον 20^οαιώνα. Εκείνη την εποχή, συνήθως στην καθημερινή ομιλία, το να πει κάποιος μια φράση στα Λατινικά σημαίνει ότι θέλει να δείξει ότι έχει ευγενή καταγωγή και μόρφωση και ότι δεν είναι χωρικός. Έχει ενδιαφέρον και πως θυμόμαστε κάποια ονόματα από τότε. Ποιος ξέρει τον Ντεκάρτ με το κανονικό του όνομα και ποιος με το Καρτέσιος που είναι το λατινικό; Ποιος ξέρει τον Κομφούκιο (λατινικό όνομα) με το κανονικό του, που ήταν Κονγκ Φούτζι; Επίσης, υπάρχουν και πολλά βιβλία που ενώ είναι γραμμένα στα αγγλικά, ο τίτλος είναι στα Λατινικά, όπως το Principia Mathematica των Whitehead και Russell κ.α.. Ακόμα και σήμερα, πολλές φορές, το να πει κανείς μια φράση στα Λατινικά δείχνει την ένταξη του σε έναν λόγο (discourse) που παραπέμπει σε μόρφωση με βάση αυτήν την παρακαταθήκη.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι είναι καλύτερο να μην εξετάζεται η Κοινωνιολογία, γιατί η εξέτασή της  είναι απλά «παπαγαλία», ενώ στα Λατινικά χρειάζεται να κλίνεις ουσιαστικά και ρήματα, οπότε η εξέταση είναι πιο δόκιμη. Αλλά είναι πιο εύκολη και η αξιολόγηση στα Λατινικά. Είναι πιο εύκολο να βάλεις βαθμό σε μια άσκηση λατινικών με κλίση ρημάτων, από ένα θέμα κοινωνιολογίας που αναλύει ένα κοινωνικό ζήτημα. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό επιχείρημα. Γιατί υπονοεί κάτι ακόμα πιο εντυπωσιακό. Ότι δεν μας ενδιαφέρει η χρησιμότητα ενός μαθήματος ως γνωστικό αντικείμενο, αλλά μόνο ως μέσο εξέτασης! Ότι οι πανελλαδικές δεν έχουν σχέση με την γνώση, αλλά μόνο με το να βαθμολογηθούν οι μαθητές με ευκολία και έτσι να μπουν σε σχολές.

Είναι  άλλη κουβέντα η αναγκαιότητα διδασκαλίας ενός αντικειμένου και άλλη η εξέτασή του. Αλλά αυτή η συζήτηση είναι λογικό να συνδέεται και με το συνολικότερο ζήτημα των πανελλαδικών εξετάσεων και με τον ρόλο της εκπαίδευσης στην κοινωνία. Αν συμβαίνουν τα παραπάνω, τόσο το χειρότερο για τις πανελλαδικές, όχι για την Κοινωνιολογία σαν μάθημα.

Κάποιοι άλλοι λένε ότι η Κοινωνιολογία είναι «Αριστερή», όπως ο Άδωνις Γεωργιάδης (2). Σε αυτήν την αντιεπιστημονική μπούρδα του απάντησαν και δεξιοί κοινωνιολόγοι, η Ελληνική Κοινωνιολογική Εταιρεία (είπε ότι «Δεν υπάρχει αριστερή ή δεξιά Κοινωνιολογία») και η ίδια η Χρύσα Σοφιανοπούλου που τώρα είναι συνεργάτιδα του Υπουργείου Παιδείας (3).

Γιατί, λοιπόν, επιμένουμε στα Λατινικά; Η υπόθεση μου θυμίζει την φράση «Οι στρατηγοί της εκπαίδευσης πάντα ετοιμάζουν τον προηγούμενο πόλεμο» του Ernest. Ο καθηγητής του ΜΙΤ Seymour Papert μίλησε για έναν εγγενή συντηρητισμό της κρατικής εκπαίδευσης (4). Δηλαδή πολλές φορές στην εκπαίδευση τείνουμε ασυνείδητα να σχεδιάζουμε το μέλλον με κριτήρια και κατάλοιπα του παρελθόντος. Ο Bourdieu είχε μιλήσει για την απομυθοποίηση «της μορφωτικής αρετής των Λατινικών» ήδη από την δεκαετία του 1960 (5).

Φυσικά και τα Λατινικά ΠΡΕΠΕΙ να διδάσκονται στην Κατεύθυνση Ανθρωπιστικών Σπουδών. Είναι, όμως, τόσο σημαντικά ώστε να πρέπει να εξετάζονται ΚΑΙ πανελλαδικά; Είναι πιο σημαντικά από την Κοινωνιολογία σήμερα; Για να απαντήσουμε πρέπει να δούμε και τα επόμενα ερωτήματα:

Τι εκπαίδευση θέλουμε σήμερα; Ποια εφόδια πρέπει να παίρνει κάποιος αποφοιτώντας από την Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση στην σύγχρονή κοινωνία; Ποιες είναι οι προκλήσεις σήμερα;

Στην σύγχρονη κοινωνία έρχονται στο προσκήνιο νέες αντιθέσεις. Η σύγχρονη τεχνολογία ανασυνθέτει ανθρώπινα ζητήματα. Για παράδειγμα:

Τι σημαίνει φιλία στην εποχή του Instagram του Facebook; Τι σημαίνει εργασιακός χώρος στην εποχή της τηλεργασίας; Τι σημαίνει γνώση και τι πληροφορία στην εποχή του Google; Τι σημαίνει βιοηθική στην εποχή των ρομπότ; Τι σημαίνει πολυπολιτισμικότητα στην εποχή των μαζικών προσφυγικών ρευμάτων; Τι σημαίνει οικογένεια στην σύγχρονη κοινωνία; Τι σημαίνει κοινωνικότητα στην εποχή των πανδημιών;

Ποιο μάθημα είναι πιο χρήσιμο για αυτά τα ερωτήματα σήμερα: η Κοινωνιολογία ή τα Λατινικά;

*Μαθηματικός

Email: nemakrakis@math.uoa.gr