δίκτυο για τα δικαιώματα των μαθητών

Συντριπτικό χτύπημα στα Επαγγελματικά Λύκεια (μια μικρή – σε μέγεθος - ρύθμιση με μεγάλες εκπαιδευτικές και κοινωνικές συνέπειες)

Εκτυπώσιμη μορφή

Δημοσίευση: 27/04/2020

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ESOS

Γράφει ο  Θέμης Κοτσιφάκης, Εκπαιδευτικός στο 2ο ΕΠΑΛ Χαλανδρίου, πρώην προέδρος της ΟΛΜΕ

Με ένα συντριπτικό, ύπουλο - «κάτω από τη μέση»,  χτύπημα στα Επαγγελματικά Λύκεια, αλλά κυρίως στο αναφαίρετο δημοκρατικό δικαίωμα των νέων να σπουδάζουν στο δημόσιο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα την ειδικότητα που επιλέγουν, αποτελούν οι διατάξεις των άρθρων 51 και 52 του νέου νομοσχεδίου του Υπουργείου Παιδείας. Νομοσχέδιο που κατατέθηκε εν μέσω πανδημίας για να επιβεβαιωθεί, και με αυτή την ενέργεια, ότι την κυβέρνηση την ενδιαφέρει να περάσει αντιεκπαιδευτικές ρυθμίσεις τώρα, όπου η εκπαιδευτική κοινότητα (εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς) αλλά και η κοινωνία ολόκληρη είναι σε καραντίνα.

Με τα άρθρα αυτά τίθενται ηλικιακοί, κοινωνικοί-ταξικοί αλλά και  θεσμικοί φραγμοί-«κόφτες» στις εγγραφές των μαθητών και των μαθητριών στα ΕΠΑ.Λ.

Ηλικιακοί φραγμοί γιατί σύμφωνα με το νομοσχέδιο στην Α΄ και τη Β΄ τάξη εγγράφονται ή μετεγγράφονται οι μαθητές και οι μαθήτριες μέχρι 17 ετών. Στην πράξη δε αυτό το ηλικιακό όριο για τις εγγραφές -μετεγγραφές και στη Β΄ τάξη,  μειώνει ακόμα περισσότερο το πραγματικό όριο στην Α΄ τάξη στα 16 χρόνια! Απλά γιατί ένας μαθητής ή μαθήτρια που εγγραφεί στην Α΄ τάξη στα 17 του χρόνια, όταν θα πρέπει  να φοιτήσει στη Β΄ τάξη θα είναι ήδη 18 χρονών, ή και μεγαλύτερος αν για κάποιο λόγο εγκαταλείψει προσωρινά το σχολείο ή ακόμα αν δεν περάσει την Α΄ τάξη και πρέπει να την επαναλάβει. Να επισημάνουμε εδώ το γεγονός ότι η προαγωγή από την Α΄ τάξη στο Λύκειο δυσκολεύει δραματικά κυρίως λόγω τράπεζας θεμάτων.

Θεσμικοί φραγμοί γιατί καταργείται:

α) η δυνατότητα των αποφοίτων Γενικών Λυκείων που δεν συνεχίζουν σπουδές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, να εγγράφονται στη Β΄ τάξη των ΕΠΑ.Λ., για την απόκτηση πτυχίου ειδικότητας ή και να ξαναδοκιμάσουν τις δυνάμεις τους για  τη συνέχιση σπουδών μετά την αποφοίτησή τους από τα ΕΠΑ.Λ. σε ΑΕΙ ή να συνεχίσουν στα τμήματα μαθητείας των ΕΠΑ.Λ.,

β) η δυνατότητα των αποφοίτων Επαγγελματικών Λυκείων να αποκτήσουν 2η ειδικότητα στον ίδιο τομέα (εγγραφόμενοι στη Γ΄ τάξη) ή σε άλλο τομέα (εγγραφόμενοι στη Β΄ τάξη) και

γ) η δυνατότητα αποφοίτων παλαιών τύπων Επαγγελματικών Λυκείων ή Σχολών (ΤΕΕ, ΤΕΣ, ΤΕΛ, ΕΠΑΛ προηγούμενων νόμων) να εγγραφούν στη Β΄ τάξη για να αποκτήσουν απολυτήριο Λυκείου (όσοι δεν το είχαν) αλλά και πτυχίο κάποιας νέας ειδικότητας που ενδεχομένως να επέλεγαν ή και να ξαναδοκιμάσουν τις δυνάμεις τους για  τη συνέχιση σπουδών μετά την αποφοίτησή τους από τα ΕΠΑ.Λ. σε ΑΕΙ ή να συνεχίσουν στα τμήματα μαθητείας των ΕΠΑ.Λ.

Κοινωνικοί και ταξικοί φραγμοί γιατί είναι γνωστό ότι τα Επαγγελματικά Λύκεια, πέρα από την αυτονόητη εκπαιδευτική και επαγγελματική προετοιμασία των μαθητών τους,  διαδραματίζουν και ένα σοβαρό κοινωνικό ρόλο επανένταξης μαθητών που εγκατέλειψαν το τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα για λόγους οικονομικούς, οικογενειακούς, ψυχοκοινωνικούς. Τον ιδιαίτερο αυτό κοινωνικό ρόλο των ΕΠΑ.Λ. ήρθε να τονίσει και να ενισχύσει η μεταρρύθμιση πού αναπτύχθηκε από το 2015 μέχρι το 2019. Ιδιαίτερα δε ενισχύθηκε αυτός ο ρόλος με το πρόγραμμα «Μια νέα αρχή στα ΕΠΑΛ», το οποίο παρεμπιπτόντως κακοποιήθηκε στην φετινή του εφαρμογή από τη νέα ηγεσία του ΥΠΑΙΘ.

Γιατί όμως ισχυριζόμαστε ότι αυτές οι διατάξεις επιφέρουν συντριπτικό πλήγμα στη λειτουργία των ΕΠΑ.Λ.;

Αν δούμε τα στοιχεία του μαθητικού δυναμικού θα διαπιστώσουμε ότι ο αριθμός των μαθητών/-τριών που σπουδάζουν στα ημερήσια ΕΠΑ.Λ.  με ηλικία πάνω από 17 χρονών είναι αρκετά υψηλός και φτάνει, ανάλογα τη σχολική χρονιά, ακόμα και το 1/3 του συνολικού μαθητικού πληθυσμού. Επικαλούμαι για αυτό, τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ του σχολικού έτους 2017-18,  στα οποία καταγράφεται ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες των ημερησίων ΕΠΑ.Λ. που είχαν γεννηθεί τα έτη 1999 και πριν, άρα είχαν ήδη ξεπεράσει τα 17 χρόνια το 2017 ήταν 18.391 και στις τρεις τάξεις, όταν τη σχολική αυτή χρονιά στα ημερήσια ΕΠΑ.Λ. φοιτούσαν 67.019 μαθητές/-τριες, δηλ. το 27,4 % του μαθητικού πληθυσμού.
https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SED27/-

Προφανώς αυτός ο αριθμός δεν είναι σταθερός, κυμαίνεται από χρονιά σε χρονιά, αλλά δεν παύει σε κάθε περίπτωση να είναι πάρα πολύ σημαντικός.

Τι σημαίνει επιπλέον αυτή η διάταξη για τα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς;

Θα σημάνει:

1.    Κλείσιμο των σχολείων, των οποίων το μαθητικό δυναμικό είναι στην  συντριπτική του πλειοψηφία πάνω από τα 17 έτη, όπως τα απογευματινά ημερήσια ΕΠΑ.Λ. (πάνω από το 90% ενήλικες).

2.    Συρρίκνωση σχολείων που θα προέλθει από το σταμάτημα λειτουργίας τομέων και ειδικοτήτων σε αρκετά ημερήσια πρωινά ΕΠΑ.Λ., λόγω της μη συμπλήρωσης του απαιτούμενου μαθητικού πληθυσμού, γεγονός που θα οδηγήσει σε συνενώσεις σχολείων ή και σε κλείσιμο των μικρότερων.

3.    Επιπτώσεις στους εκπαιδευτικούς (κατάργηση οργανικών θέσεων, υπεραριθμίες και στο βάθος διαθεσιμότητες ξανά!!).

Και πού θα μπορέσουν  να σπουδάσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες;

Υπάρχουν και τα Εσπερινά ΕΠΑ.Λ. λένε κάποιοι. Δεν γνωρίζουν (;) βέβαια, αυτοί που το προτείνουν, την πραγματικότητα. Τα εσπερινά ΕΠΑ.Λ., (τα οποία επίσης επιτελούν ένα σημαντικό εκπαιδευτικό και κοινωνικό έργο και έχουν σχεδόν διπλασιάσει τους μαθητές τους τα τελευταία χρόνια), είναι σαφώς πιο λίγα από τα ημερήσια, (76 ΕΠΑ.Λ. στο σύνολο των 399 που λειτουργούν στη χώρα μας είναι εσπερινά δηλ. μόλις το 19%), δεν καλύπτουν όλες τις ειδικότητες ανά περιοχή και άρα δεν μπορούν να καλύψουν την ζήτηση. Στους περισσότερους δε νομούς, πλην Αττικής και Θεσσαλονίκης, υπάρχει μόνο ένα εσπερινό ΕΠΑ.Λ., το οποίο δεν έχει τη δυνατότητα να διαθέτει όλες τις ειδικότητες που έχουν και τα αντίστοιχα ημερήσια στην περιοχή. Σε πολλούς νομούς επίσης το εσπερινό ΕΠΑΛ λειτουργεί στην πρωτεύουσά του, γεγονός που καθιστά δυσχερή τη μετάβαση των μαθητών, ιδιαίτερα στους νομούς της περιφέρειας όπου δεν υπάρχουν συγκοινωνίες την ώρα που λήγουν τα μαθήματα (10.30 -11.00 το βράδυ).

Υπάρχουν βέβαια και ολόκληρες περιοχές, όπως νησιά και απομακρυσμένες περιοχές που δεν υπάρχουν καθόλου εσπερινά ΕΠΑΛ. Συγκεκριμένα: 11 νομοί και 22 νησιά (που δεν ανήκουν σε αυτούς τους νομούς) της χώρας, στα οποία υπάρχει σήμερα ημερήσιο ΕΠΑ.Λ., δεν έχουν καθόλου εσπερινό ΕΠΑΛ!!

Μετά από όλα τα παραπάνω νομίζω ότι τίθεται ουσιαστικά ζήτημα παραβίασης της συνταγματικής υποχρέωσης της Πολιτείας για παροχή ίσων ευκαιριών εκπαίδευσης.

Άρα είναι σαφές που θέλει να οδηγήσει το Υπουργείο Παιδείας τους μαθητές:

α) τους απόφοιτους γυμνασίου: στη μεταγυμνασιακή πρόωρη κατάρτιση και την ανήλικη μαθητεία, γι΄αυτό σχεδιάζει να επαναλειτουργήσει τέτοιες σχολές (ΣΕΚ) μετά το γυμνάσιο. Η καθιέρωση τράπεζας θεμάτων στο λύκειο εκεί επιδιώκει να οδηγήσει ένα μέρος του μαθητικού πληθυσμού. Στους ιδιώτες, σε αυτούς που διδάσκουν το «Σκόιλ ελικικού» και «Μέτζη του νεόκτη», επιφυλάσσει επίσης ένα δωράκι,  μια νέα «πελατεία» μιας και όπως ήδη εξαγγελθεί, ΣΕΚ θα μπορούν να ιδρύουν όλοι οι ιδιωτικοί φορείς (ιδιωτικά ΙΕΚ, ΚΔΒΜ κ.ά.) ακόμα και τα επιμελητήρια, ο ΣΕΒ και άλλοι εργοδοτικοί φορείς κ.λπ.,

β) τους απόφοιτους λυκείου: στα Ιδιωτικά ΙΕΚ τα οποία περιμένουν να αφαιμάξουν οικονομικά, όλους όσους αποκλείονται (με αυτό το νομοσχέδιο) από τη δυνατότητα να σπουδάσουν την ειδικότητα τους στο  κοντινότερό τους ΕΠΑ.Λ. Προφανώς δεν το σχεδιάζουν όλο αυτό από το Υπουργείο για να ενισχύσουν τα δημόσια ΙΕΚ. Ας μην έχει κανείς τέτοια αυταπάτη.

Διαβάζοντας τέλος την αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, δεν μπορεί κανείς να μη σκεφτεί: «μα καλά για τόσους βλάκες μας περνάνε; Έχει κάποια επαφή με την πραγματικότητα των ΕΠΑ.Λ. ο συγγραφέας της, αλλά και η πολιτική ηγεσία που την υπογράφει;»

Μας λέει λοιπόν η έκθεση αυτή ότι «καθορίζεται μέγιστο ηλικιακό όριο για την εγγραφή στα ημερήσια ΕΠΑ.Λ., με σκοπό την αποτελεσματικότερη πρόληψη φαινόμενων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, τα οποία παρατηρούνται ιδίως μεταξύ ενηλίκων και ανηλίκων μαθητών!!» Αλήθεια μπορούν να μας δείξουν τις έρευνες που έχουν γίνει και καταλήγουν σε αυτό το συμπέρασμα; Τι λέει ο, λαλίστατος κατά τα άλλα, πρόεδρος του ΙΕΠ γι΄αυτό; Γιατί από την εκπαιδευτική εμπειρία όσων διδάσκουμε στα ΕΠΑ.Λ., είναι κοινός τόπος σε όλους μας, ότι οι ενήλικοι μαθητές και μαθήτριες στην πλειοψηφία τους έχουν συγκεκριμένους στόχους (εκπαιδευτικούς ή εργασιακούς) και συμβάλλουν θετικά στην εκπαιδευτική διαδικασία στην τάξη αλλά και εξισορροπητικά στη γενικότερη λειτουργία του σχολείου. Οι εκπαιδευτικοί συχνά έχουμε τους άτυπους «συνεργάτες» μας στο καθημερινό μας έργο.

Η δεύτερη όμως φράση στο ίδιο κείμενο αποτελεί μια κυνική ομολογία για τους στόχους του Υπουργείου: «Παράλληλα, επιχειρείται η σταδιακή αποσυμφόρηση, από σκοπιάς μαθητικού δυναμικού, των ημερήσιων ΕΠΑ.Λ., με γνώμονα τη συνολική βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας διά του εξορθολογισμού της αριθμητικής σχέσης εκπαιδευτικού και μαθητή»!!!

Εδώ μας  τα είπατε όλα κυρία Υπουργέ. «Αποσυμφόρηση» η νέα μαγική λέξη για τη δεύτερη επιχείρηση διάλυσης των επαγγελματικών λυκείων, αφού η πρώτη προσπάθεια, το 2013, με τις διαθεσιμότητες-απολύσεις 2.500 εκπαιδευτικών (50 διαφορετικών ειδικοτήτων) και την κατάργηση 3 τομέων και 15 ειδικοτήτων από τα ΕΠΑ.Λ. και τις ΕΠΑ.Σ., τελικά δεν πέρασε.

Είμαστε λοιπόν, όλοι και όλες «διαθέσιμοι», για τις νέες μάχες υπεράσπισης της δημόσιας επαγγελματικής εκπαίδευσης, αλλά και γενικότερα του δημόσιου σχολείου που πλήττεται βάναυσα αυτό το νομοσχέδιο.     Το «ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ» το γνωρίζουμε πολύ καλά.