Alfavita
Ανοιχτή επιστολή προς την Κα Υπουργό Παιδείας Νίκη Κεραμέως η οποία αφορά το γνωστικό αντικείμενο της Κοινωνιολογίας
Κυρία Υπουργέ,
Ο ορισμός του Ευρωπαίου θέλει να έχει για απαρχή της υπόστασής του τον ορθολογισμό της αρχαίας ελληνικής σκέψης, τη ρωμαϊκή, νομοθετική δεινότητα και τη χριστιανική πνευματικότητα.
Καθήκον όλων αυτών είναι να δώσουν τα αντικειμενικά (δηλαδή ανεξάρτητα από κάθε εθνική αξίωση) στοιχεία για την κατανόηση του κόσμου στην 3η χιλιετία.
Στα πλαίσια των παραπάνω και με αφορμή την εμφάνιση δημοσιευμάτων σε σχέση με την επιδίωξη του Υπουργείου Παιδείας να φέρει μέσα στον Απρίλιο, προς ψήφιση, πολυνομοσχέδιο για την Παιδεία, το οποίο αφορά στην αξιολόγηση-αυτοαξιολόγηση σχολικών μονάδων και εκπαιδευτικών, σε αλλαγές στην δομή και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης, στην επαναφορά της τράπεζας θεμάτων και της βάσης του 10 για την εισαγωγή στα ΑΕΙ, και σε θέματα εξεταζόμενων μαθημάτων και νέων Προγραμμάτων Σπουδών, θα μου επιτρέψετε την παράθεση κάποιων σκέψεων, με γνώμονα την υπεράσπιση του σύγχρονου και ευρωπαϊκού προσανατολισμού του ελληνικού σχολείου, τον οποίο και εσείς, υποθέτω, επιθυμείτε.
Δεν θα αναφερθώ εδώ στα λοιπά, εξαιρετικής σημασίας θέματα του σχεδίου Νόμου, για τα οποία, όπως γνωρίζετε, έχουν υποβληθεί βάσιμες ενστάσεις αλλά και προτάσεις αρμοδίως, αλλά μόνο στο ζήτημα του γνωστικού αντικειμένου της Κοινωνιολογίας.
Βάση για το σκεπτικό μου συνιστούν τα παρακάτω, γνωστά, βεβαίως σε εσάς, θα μου επιτρέψετε όμως, χάριν συνοχής του κειμένου, να τα συνοψίσω:
Η Ελληνική Ευρώπη
Η Ευρώπη οφείλει στους αρχαίους Έλληνες μεγάλο μέρος της ιδιοτυπίας της, δηλαδή την επινόηση της πολιτικής και της δημοκρατίας. Εδώ για πρώτη φορά οι άνθρωποι φαντάστηκαν ότι η εξουσία να αποφασίζουν ανήκει σε ολόκληρη την κοινότητα, και μάλιστα ότι αυτή η απόφαση θα λαμβάνεται μετά από μια δημόσια συζήτηση.
Η Ρωμαϊκή Ευρώπη
Την εποχή που ολοκληρώνεται η κατάκτηση του τότε γνωστού κόσμου η Ρώμη είχε πια υιοθετήσει σχεδόν εξ ολοκλήρου τον ελληνικό πολιτισμό, χωρίς όμως να απαρνηθεί τον δικό της. Η ρωμαϊκή νομοθεσία αναζήτησε και αποκρυστάλλωσε ο,τι ήταν κοινό, έλλογο, δίκαιο, οικουμενικό και μη αντιφατικό. Για λογαριασμό των πολιτών επικαλούνταν έναιδανικό «φυσικό δίκαιο» που θεωρούνταν ότι ισχύει για όλους. Στόχευαν στο οριστικό και στο έλλογο, πηγαίνοντας πίσω από το παραπέτασμα του περιπτωσιακού και του παροδικού. Οι Ρωμαίοι διέσωσαν επίσης την Λογική (κράτος του λόγου) ως μεθοδολογία του «Ορθώς (δηλαδή αιτιοκρατικώς) σκέπτεσθαι».
Η Ευρώπη σήμερα
Η αρχαία ελληνική σκέψη και η ρωμαϊκή συνεισφορά δεν θα μπορούσαν να διατηρηθούν ως πυλώνες του ευρωπαϊκού πνεύματος στο σύγχρονο κόσμο, χωρίς να μελετώνται, να συμπληρώνονται και να επικαιροποιούνται από το έργο εξαιρετικών Ευρωπαίων Κοινωνιολόγων [Αύγουστος Κοντ και Εμιλ Ντυρκέμ (Γάλλοι), Μαξ Βέμπερ και Καρλ Μαρξ (Γερμανοί) και άλλων], με το οποίο μαθητές και μαθήτριες έρχονται σε επαφή μέσω του γνωστικού αντικειμένου της Κοινωνιολογίας.
Ο 19ος και ο 20ος αιώνας θεωρούνται τα θεμέλια της Ευρώπης του παρόντος. Πώς θα μπορούσε να λείπει από την εξέταση της περιόδου αυτής η Κοινωνιολογία, η οποία ακριβώς θεμελιώνεται ως Επιστήμη τον 19ο αιώνα, σε μια προσπάθεια εκ μέρους ευρωπαίων διανοητών να μελετήσουν τα νέα κοινωνικά φαινόμενα που αναδύονται στην ευρωπαϊκή ήπειρο μετά την Γαλλική και τη Βιομηχανική Επανάσταση;
Πώς θα μπορούσε να λείπει σήμερα ειδικά, όταν η διαπραγμάτευση όλων των σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων (κοινωνική δικαιοσύνη και ευημερία, κοινωνικό κράτος, δημοκρατικά διακυβεύματα και αντιπροσώπευση, ζητήματα ευρωσυνταγματικής κατοχύρωσης , μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα, παγκοσμιοποίηση και περιβάλλον, ζητήματα τεχνητής νοημοσύνης και ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων και άλλα), τα οποία βρίσκονται στις πρώτες θέσεις της ευρωπαϊκής ατζέντας, είναι ακριβώς το αντικείμενο μελέτης των σύγχρονων Κοινωνιολόγων, η συνεισφορά των οποίων στην κατανόηση και αντιμετώπισή τους είναι ανεκτίμητη;
Επίσης πιστεύω ότι θα συμφωνήσετε στο ότι, με βάση το αμάλγαμα των τριών πυλώνων της ιδιότητας του ευρωπαίου πολίτη (αρχαία ελληνική σκέψη, ρωμαϊκό δίκαιο και χριστιανική πνευματικότητα), η σύνθεση είναι αυτή που περισσότερο προσιδιάζει στο ευρωπαϊκό πνεύμα και όχι (ψευδο) διλήμματα όπως για παράδειγμα «ή Βιργίλιος ή τίποτε» (Λατινικά: aut Virgil aut nihil).
Με τον εξοβελισμό της Κοινωνιολογίας και ενδεχομένως και άλλων γνωστικών αντικειμένων των Κοινωνικών Επιστημών απορρίπτονται πνευματικοί γίγαντες άλλων χωρών, της ίδιας ευρωπαϊκής οικογένειας, επιστήμονες, το έργο των οποίων διδάσκεται επί δεκαετίες στα σχολεία των χωρών αυτών. Αν μη τι άλλο, είναι η δική τους αδιαμφισβήτητη συνεισφορά (μεταξύ άλλων εξαιρετικών διανοητών) στη θεμελίωση του ευρωπαϊκού πνεύματος και συστατικό στοιχείο της κοινής μας ευρωπαϊκής ταυτότητας και δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως «αχρείαστη», αν θέλετε και για λόγους ευρωπαϊκής αβρότητας(!).
Ακόμα, θέλω να πιστεύω ότι δεν χρειάζεται να τονιστεί η συμβολή του αντικειμένου των Κοινωνικών Επιστημών (και εν προκειμένω της Επιστήμης της Κοινωνιολογίας) στην διαμόρφωση της ευρωπαϊκής συνείδησης. Πλήθος Κοινωνιολόγων, από όλες σχεδόν τις χώρες της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και ακόμη ευρύτερα, της Ευρωπαϊκής και της Αμερικανικής ηπείρου, με το έργο τους έχτισαν και χτίζουν μια ακόμα πνευματική γέφυρα, προσφέροντας μια επιστημονική οπτική κριτικής κατανόησης του κόσμου, ιδιότητα πολύτιμη στον πολύπλοκο κόσμο της 3ης χιλιετίας, από την οποία ο σύγχρονος έφηβος/η θα ωφεληθούν.
Ως επίκαιρο παράδειγμα επισημαίνω ότι η κοινωνιολογική, επιστημονική, ορθολογική σκέψη και ερμηνεία των κοινωνικών φαινομένων θα αποτρέψει τους μαθητές και τις μαθήτριες από το να αναζητούν νέους «αποδιοπομπαίους τράγους» ως αιτία της σημερινής πανδημίας και να γίνονται έρμαια συνωμοσιολογικών σεναρίων, ψευδών ειδήσεων και κάθε είδους αντιεπιστημονικής παραφιλολογίας των αδαών, όπως διακινούνται σήμερα και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Με βάση τις αρχές του επιστημονικού, πνευματικού πλουραλισμού, η Κοινωνιολογία και τα γνωστικά αντικείμενα των Κοινωνικών Επιστημών, τα οποία διδάσκονται σήμερα στο ελληνικό σχολείο, σε όλες του τις βαθμίδες, ιδιαίτερα δε στο Λύκειο, συμβάλλουν στην Παιδεία, η οποία είναι ο μοναδικός φορέας γόνιμης κριτικής ενατένισης και γίνονται γέφυρα μεταξύ του καινούριου και του παλιού. Αυτού του είδους η κοινωνική Παιδεία καλείται να διδάξει ότι το σημερινό παρόν είναι πιο κοντά στο αυριανό μέλλον από ο,τι στο χθεσινό παρελθόν. Το πολυδιάστατο και πολύμορφο της Παιδείας είναι οργανική, μορφωτική ανάγκη.
«Τίποτε δεν ορίζει καλύτερα ένα όν ή ένα λαό από ο,τι το ιδεώδες στο οποίο προσκολλάταικαι τίποτε δεν τα ενώνει καλύτερα –τα όντα ή τους λαούς – από ο,τι η επιδίωξη του ίδιου ιδανικού.» (Jaqueline de Romilly).
Στο μέτρο που η Παιδεία είναι ευρωπαϊκό ιδεώδες ελληνικής προέλευσης δεν μπορεί παρά να είναι πολυδιάστατη, να συμπεριλαμβάνει και όχι να αποκλείει, να διευρύνει και όχι να περιορίζει.
Παραθέτοντας τον Paul Valery «…ο Ευρωπαίος άνθρωπος …ορίζεται… με βάση τις επιθυμίες και το εύρος της βούλησης».
Κυρία Υπουργέ,
Θέλω να πιστεύω ότι ως Νομικός και σύγχρονη πολιτικός δεν θα καταργήσετε μια σύγχρονη, Ανθρωπιστική Επιστήμη και δεν θα στερήσετε από τους μαθητές και τις μαθήτριες την αποτελεσματικότερη ασπίδα στην άμυνά τους έναντι της ανερμάτιστης, ανορθολογικής και μικρονοϊκής φληναφίας των προορισμένων για ευρεία κατανάλωση πάσης φύσεως προκαταλήψεων και δογματισμών και της πνευματικής οπισθοδρόμησης που συνεπάγονται.
Θέλω να πιστεύω ότι θα αποτελέσει και δική σας βούληση:
η αναθεώρηση της πρόθεσής σας να μην συμπεριλαμβάνεται η Κοινωνιολογία (και ενδεχομένως και άλλα γνωστικά αντικείμενα των Κοινωνικών Επιστημών) στα διδασκόμενα γνωστικά αντικείμενα της Γ Τάξης Γενικού Λυκείου και μάλιστα με την νέα της, εξαιρετικά πρόσφατη, ώστε να απορούμε με την «αναγκαιότητα» κατάργησης της, ιδιότητα ως γνωστικού αντικειμένου Πανελλαδικά εξεταζόμενου και
η αναβολή της κατάθεσης προς διαβούλευση ή συζήτηση του επικείμενου σχεδίου Νόμου για την Παιδεία, έως ότου παύσουν οι έκτακτες συνθήκες διακυβέρνησης της χώρας λόγω της πανδημίας και καταστεί δυνατός ο συνήθης κοινοβουλευτικός διάλογος.
Είναι αίτημα:
- ελληνικό (ως σεβασμός στην δημοκρατία),
- δίκαιο (ως ιδανικό έλλογο, το οποίο ισχύει για όλους και όχι περιπτωσιολογικά και παροδικά)
- και σύγχρονο ευρωπαϊκό (ως πλουραλισμός στη γνώση, ως αλληλεγγύη και ως έμπρακτη συνεισφορά στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων), σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές της Ευρώπης του σήμερα.
Αναστασία Μπαΐλα, Νομικός, ΠΕ 78
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου