δίκτυο για τα δικαιώματα των μαθητών

03.04.2020 - 10:33

Εξ αποστάσεως εκπαίδευση στα νηπιαγωγεία. Υπάρχει πραγματικά κάποιος λόγος;

 Alfavita

 1

Γράφει η Φαίη Ρέτσα

Μετά τις τελευταίες εξελίξεις στη χώρα λόγω της εξάπλωσης της επιδημίας όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα έκλεισαν και η ζωή μας κλήθηκε να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Τα περισσότερα σχολεία έχουν πια μπει στη διαδικασία να προσφέρουν εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Η αλήθεια είναι πως από τις εγκυκλίους του υπουργείου παιδείας για αυτή τη διαδικασία απουσιάζει το κομμάτι της πρωτοβάθμιας που αφορά τη προσχολική αγωγή. Παρ’ όλα αυτά υπάρχει μεγάλη συζήτηση για το αν τα παιδιά στη προσχολική αγωγή μπορούν να ενταχθούν σε μια τάξη e-class. Κάποια ιδιωτικά σχολεία το κάνουν πολύ οργανωμένα εφαρμόζωντάς το και στην προσχολική αγωγή.

Ωστόσο για να κατανοήσουμε το όλο πλαίσιο είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε 2 βασικές παραμέτρους.

Η πρώτη αφορά το αναλυτικό πρόγραμμα του νηπιαγωγείου το οποίο διαφέρει παρασάγγας από τα άλλα αναλυτικά προγράμματα των υπόλοιπων βαθμίδων ακόμα και από αυτό του δημοτικού. Στο νηπιαγωγείο δεν υπάρχουν βιβλία δεν υπάρχει συγκεκριμένη ύλη. Υπάρχει ένα διαθεματικό πρόγραμμα το οποίο λαμβάνει χώρα κατά μεγάλο του μέρος μέσα στις σχολικές αίθουσες και αφορά διάφορες γνωστικές περιοχές, ενώ θα πρέπει να τονιστεί πως το νηπιαγωγείο δεν αποτελεί μια προπαρασκευαστική τάξη για το δημοτικό έχει εντελώς διαφορετικούς στόχους και σκοπούς. Χρησιμοποιώντας καθαρά παιδαγωγικούς όρους αυτό που λαμβάνει χώρα μέσα σε ένα νηπιαγωγείο είτε ιδιωτικό είτε δημόσιο είναι το «κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα», όπως το ονομάζει η σχετική βιβλιογραφία. Πρόκειται για τις διαφορετικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται: μερίδα εκπαιδευτικών χρησιμοποιεί φύλλα αξιολόγησης κι άλλοι όχι, ορισμένα εκπαιδευτήρια στην ιδιωτική εκπαίδευση για τη προσχολική αγωγή έχουν φτιάξει δικά τους βιβλία και τετράδια και τα παιδιά δουλεύουν με αυτά, ορισμένοι εκπαιδευτικοί συστήνονται στα παιδιά με το μικρό τους όνομα άλλοι με τον επιθετικό προσδιορισμό κύριος ή κυρία κλπ. Όλα αυτά και πολλά ακόμα αποτελούν πτυχές του κρυφού αναλυτικού προγράμματος. Από αυτό ένα γίνεται σαφές: δε διδάσκουμε όλοι τα ίδια ή σωστότερα δε βάζουμε όλοι τους ίδιους εκπαιδευτικούς στόχους και κυρίως δεν δίνουμε όλοι τον ίδιο ορισμό στο τι είναι εκπαιδευτική διαδικασία.

Η δεύτερη παράμετρος είναι ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν αποτελεί μια καινούργια εφεύρεση η οποία δημιουργήθηκε σήμερα και τη χρησιμοποιούμε τη δεδομένη χρονική στιγμή λόγω συνθηκών. Αντίθετα αποτελεί μια εκπαιδευτική μέθοδο οργανωμένη με στόχους, πρόγραμμα και σχεδιασμό η οποία αποτελεί ξεχωριστό τομέα της σύγχρονης παιδαγωγικής. Ου ολίγες διδακτορικές διατριβές έχουν γραφτεί και ουκ ολίγα άρθρα έχουν δημοσιευτεί σχετικά με το περιεχόμενο και τους τρόπους βελτίωσης της. Ταυτόχρονα η χρήση της απαιτεί ειδικές γνώσεις που προσφέρονται μέσα από δομημένα προγράμματα εξειδικευμένης επιμόρφωσης.  Κατά συνέπεια  όταν η σχέση της με αυτή απαιτεί αφιέρωση χρόνου και κόπου είναι  τουλάχιστον αστείο να υποστηρίζουμε ότι καταρτήσαμε μέσα σε μια εβδομάδα όλους τους εκπαιδευτικούς με ταχύρρυθμα σεμινάρια. Καμία επιστήμη δε δουλεύει με αυτό τον τρόπο, πόσο μάλλον οι επιστήμες της αγωγής. Οπότε ακόμα και να θέλαμε να πούμε ότι κάνουμε σοβαρή εξ αποστάσεως εκπαίδευση στις υπόλοιπες βαθμίδες αυτή θα έπρεπε να γίνεται από το συγκεκριμένο εξειδικευμένο προσωπικό σε ένα νέο σχεδιασμένο αναλυτικό πρόγραμμα με καινούρια βιβλία που να ανταποκρίνονται στις αρχές αυτού του μοντέλου εκπαίδευσης. Τελευταίο αλλά όχι έσχατο, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση απαιτεί μια μίνιμουμ εξοικείωση από το χρήστη γεγονός που δε συμβαίνει τόσο στις πρώτες τάξεις του δημοτικού πόσο μάλλον στη προσχολική αγωγή. Αποτελεί λοιπόν στρεβλή άποψη να θεωρούμε ότι εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι να κάθεται ένας εκπαιδευτικός μπροστά σε ένα υπολογιστή και απλά «να τα λέει».

Υπάρχει λόγος λοιπόν για δημιουργία e-class στη προσχολική αγωγή τόσο από ιδιωτικά όσο και από δημόσια σχολεία; Η απάντηση μου είναι ευθύς και σύντομή: όχι δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος. Η προσχολική αγωγή και ο σχεδιασμός προγραμμάτων σε αυτή αντλείται σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό από το περιβάλλον των παιδιών, από το τρόπο με τον οποίο παίζουν, από τα ερεθίσματα που δίνουμε σε αυτά. Η νηπιαγωγός βρίσκεται μέσα σε μια τάξη νηπιαγωγείου όχι για να δώσει απαντήσεις σε διάφορα γνωστικά ή και τυχόν άλλα ερωτήματα που προκύπτουν. Ο εκπαιδευτικός της προσχολικής αγωγής είναι αυτός που προσπαθεί να διαμορφώσει ένα τέτοιο περιβάλλον και πλαίσιο  στο οποίο το παιδί καλείται να δημιουργήσει το ίδιο τα δικά του ερωτήματα αλλά και να βρει τους τρόπους με τους οποίους θα τα απαντήσει. Το παιδί έρχεται να καλλιεργήσει τις δικές του δεξιότητες και ταλέντα, να αναγνωρίσει τον εαυτό του μέσα στη κοινότητα αλλά και να δει πως αυτή η ατομικότητα αλληλοεπιδρά μέσα σε ένα σύνολο συνομηλίκων. Καλείται να δει  από το πως θα διαχειριστεί το αίσθημα της ήττας και της απογοήτευσης όταν χάνει σε ένα παιχνίδι, μέχρι το πώς θα σκαρφαλώσει πάνω σε ένα δέντρο προκειμένου να σπάσει μια πινιάτα τις απόκριες.

Αυτού του είδους η παιδαγωγική διαδικασία δε μπορεί να χωρέσει στα όρια της οθόνης ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή. Εδώ προκύπτει όμως ένα ακόμα ερώτημα. Μπορείς να κάνεις κάτι; Η απάντηση είναι και πάλι ευθύς και σύντομη: ναι,  μπορείς να κάνεις. Μπορείς να συνεχίσεις αυτή τη σχέση εμπιστοσύνης που έχεις οικοδομήσει με τα παιδιά και τις οικογένειες τους. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις δυνατότητες που σου δίνουν οι νέες τεχνολογίες για να τα δεις και να σε ακούσουν, να κατευνάσεις τους φόβους τους και ίσως και αυτά τους δικούς σου. Μπορείς να προτείνεις βιβλία και ταινίες με την ελπίδα ότι σύντομα θα τα δεις και θα τις συζητήσεις μαζί τους εκ του σύνεγγυς. 

Μιλώντας με αρκετούς συναδέλφους η αίσθηση που έχω είναι  πως οι εκπαιδευτικοί της προσχολικής αγωγής, στη μεγάλη τους πλειονότητα,  χαίρουν μιας  εκτίμησης ακριβώς γιατί τα πολύ μικρά παιδιά προσλαμβάνουν την δουλεία σου και στο ανταποδίδουν αυτό με τα πιο ανιδιοτελή συναισθήματα. Το ίδιο συμβαίνει και με τις οικογένειές τους. Στην εξίσωση δε συμπεριλαμβάνω καθόλου τον επίσημο φορέα που αποτελεί το υπουργείο παιδείας καθώς εδώ και χρόνια έχει δείξει τη πλήρη απαξίωση του σε εκείνη τη μερίδα εργαζομένων που καλούνται εκπαιδευτικοί.