δίκτυο για τα δικαιώματα των μαθητών

Εκπαίδευση22.06.2020 - 16:51

Δύο πρωτοποριακά εκπαιδευτικά μοντέλα για την Τέχνη στο σχολείο

Ελένη Καραγιάννη

 0

Ανοικτή επιστολή διαμαρτυρίας σχετικά με την κατάργηση των τεχνών στο Λύκειο από το σωματείο Ελλήνων εκπαιδευτικών και καλλιτεχνών, Δίκτυο Τέχνης και Δράσης

Αξιότιμη κα.Υπουργέ,

παρακολουθούμε όπως όλοι  με μεγάλη απορία και αναστάτωση την ολοκληρωτική κατάργηση των Τεχνών από το Λύκειο του Ελληνικού Δημόσιου Σχολείου και έχουμε την ελπίδα πως θα κατανοήσετε τις αντιπαιδαγωγικές διαστάσεις μιας τέτοιας επιλογής.

            Θα θέλαμε να  μας επιτρέψετε να σας πούμε μια ιστορία. Διαδραματίστηκε στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην γειτονική μας  χώρα, την Ιταλία και συγκεκριμένα στην περιοχή της Reggio Emilia.  Το τέλος του πολέμου βρήκε την χώρα ολοσχερώς κατεστραμμένη. Μια ομάδα γονέων και εκπαιδευτικών, κάθισαν πάνω στα χαλάσματα και αποφάσισαν να ανοικοδομήσουν τα σχολεία της περιοχής, με τα ίδια τους τα χέρια. Έπαιρναν τις πέτρες από τα βομβαρδισμένα κτίρια, τις έπλεναν στα ποτάμια από τη σκόνη του πολέμου και με αυτές έχτισαν τα πρώτα μεταπολεμικά σχολεία. Αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι αποφάσισαν να σχεδιάσουν και το εκπαιδευτικό μοντέλο που θα είχε το νέο σχολείο σε αυτή την νέα ειρηνική εποχή. Αποφάσισαν λοιπόν το νέο αυτό σχολείο να έχει στον πυρήνα της λειτουργίας του την Τέχνη (1). Η σκέψη τους αυτή απέδωσε, επεκτάθηκε, εμπλουτίστηκε παιδαγωγικά και μιλάμε πλέον για το μακροβιότερο εκπαιδευτικό σύστημα και από τα πιο επιτυχημένα, αφού περικλείει σημαντικές αρχές σύγχρονων παιδαγωγών, όπως των JohnDewey (2) (σχολείο εργασίας) Vygotsky (3) (ζώνη επικείμενης ανάπτυξης), Gardner (4) (πολλαπλή νοημοσύνη), Freire (κριτική σκέψη), κ.α. Αν και η προσέγγιση της Reggio Emilia βρήκε περισσότερη εφαρμογή στην προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ήρθαν τις τελευταίες δεκαετίες οι Φινλανδοί και πρότειναν το “Σχολείο των Ονείρων μας” (όπως το αποκαλούν), όπου  στην ουσία προτείνουν ένα αντίστοιχο εκπαιδευτικό πρόγραμμα με εκείνο της R.E. που αφορά όλες τις βαθμίδες.

Στον πυρήνα αυτών  των δύο πρωτοποριακών εκπαιδευτικών  μοντέλων βρίσκεται  η Τέχνη και η δημιουργικότητα.

Σαν συλλογικότητα  παιδαγωγών και καλλιτεχνών παιδαγωγών, έχουμε φέρει την Τέχνη σε κοινότητες που αντιμετωπίζουν κοινωνικό αποκλεισμό και ρητορική μίσους (πρόσφυγες, Lgbtq, κρατούμενους οροθετικούς, τρίτη ηλικία, κ.α.) και έχουμε δει μέσα στις τάξεις μας πως η Τέχνη γεφυρώνει διαπολιτισμικές διαφορές, θεραπεύει τον σχολικό εκφοβισμό, εξηγεί περιβαλλοντικά ζητήματα (5) και βοηθάει τα παιδιά να γίνονται ενεργοί και κριτικά σκεπτόμενοι πολίτες.

Σας καλούμε να επισκεφτείτε  ιστοσελίδες σχολείων. Τα λαμπερά σχολεία είναι αυτά που έχουν χρώματα. Που έχουν κίνηση. Μουσικές. Τα εξωστρεφή σχολεία, αυτά που εμπλέκονται σε προγράμματα όπως το Εrasmus, το E-twinning, το Teachers4Europe, κ.α., είναι αυτά που χρησιμοποιούν την Τέχνη και την δημιουργικότητα για να επικοινωνήσουν με άλλους λαούς. Τα σχολεία που δεν έχουν περιστατικά ακραίου  bullying είναι αυτά που έχουν ανθρώπους της Τέχνης για να φέρνουν ισορροπία και νόημα στην κουραστική σχολική ζωή. Και μπορούμε να σας μιλάμε για ώρες για τα αγαθά της Τέχνης, όπως τα έχουμε ζήσει τόσα χρόνια στις μάχες που δίνουμε στις σχολικές τάξεις μας.

            Τα δεδομένα του ΟΟΣΑ, που στην πραγματικότητα καταγράφουν μόνο τηνγλωσσική-λεκτική και λογική-μαθηματική αντίληψη των παιδιών, είναι χρήσιμα αλλά δεν μπορούν  να γίνουν ο οδηγός για το πώς θα δομηθεί το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Ένα σχολείο που είναι σχεδιασμένο αποκλειστικά πάνω  στα γλωσσικά και τα θετικής κατεύθυνσης μαθήματα, είναι ένα στεγνό και στείρο σχολείο. Υπάρχουν άλλα 7 είδη αντίληψης: υπάρχει ακόμα η  οπτική-χωρική, η σωματική-κιναισθητική, η μουσική-ρυθμική, η ενδοπροσωπική, η διαπροσωπική η  φυσιογνωστική και η υπαρξιακή-φιλοσοφική.  Στην ελληνική πραγματικότητα, όλες αυτές οι αντιλήψεις μεταφράζονται σε καταπιεσμένα ταλέντα, δεξιοτεχνίες, δυνατότητες, επαγγέλματα, ειδικότητες και ένα μέλλον  που το  σχολείο έτσι όπως είναι δομημένο, στερεί από τα παιδιά μας.

Η κοινή γλώσσα και το κοινό προσιτό μέσο για να ενισχύσουμε όλες αυτές τις αντιλήψεις είναι η Τέχνη και η Δημιουργικότητα και ο Καλλιτέχνης Παιδαγωγός είναι το πλέον κατάλληλο πρόσωπο, που λόγω κατάρτισης αλλά και ιδιοσυγκρασίας μπορεί να ενισχύσει την ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων.

Θα θέλαμε να σας καλέσουμε να αποκαταστήσετε την συγκεκριμένη αστοχία που δημιουργεί αποκλεισμούς και περιορισμούς σε παιδιά και να επαναφέρετε την καλλιτεχνική παιδεία στο ελληνικό Λύκειο. Αντί να τις καταργήσετε, προστατεύστε θεσμικά τις τέχνες και τοποθετήστε καλλιτέχνες παιδαγωγούς σε κάθε σχολείο, σε κάθε γωνιά της χώρας. 

Και...ακούστε τους εκπαιδευτικούς. Έχουν φωνή, έχουν γνώση, έχουν κατάρτιση και έχουν εμπειρία στην πράξη για να κάνουν ένα σχολείο που θα διεκδικεί τις πρωτιές και τις Αριστείες που τόσο επιθυμούμε όλοι.

Σαν προέκταση αυτής της επικοινωνίας θα θέλαμε να μας δοθεί η ευκαιρία να  έχουμε μαζί σας μια συνάντηση όπου θα σας εκθέσουμε κάποιες ιδέες και πρακτικές προτάσεις όπως τις έχουμε δοκιμάσει στις σχολικές μας τάξεις και είναι βασισμένες πάνω στις παιδαγωγικές αρχές που σας αναφέραμε   ήδη.                 

                                             

                                                           Με εκτίμηση,

                                                            Ελένη Καραγιάννη

Πρόεδρος  Δ.Σ. του Δικτύου Τέχνης και Δράσης

Βιβλιογραφία:

1. Καραγιάννη, Ε., (2012), Σύγχρονα εκπαιδευτικά μοντέλα -Ο παρεμβατικός χαρακτήρας της εικαστικής αγωγής στην ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού, Εικαστική Παιδεία (Ε.Ε.Ε.Α.)  Αθήνα

2. Hikman L.A., Alexander T.M.,(1998), The Essential Dewey: Pragmatism, education, democracy, Indiana University Press, USA

3.Vygotsky, L.S ,(1987),The Collected Works of L.S. Vygotsky: Volume 1: Problems of General Psychology, Including the Volume Thinking and Speech  Plenum Press, New York

4. .  Howard Gardner, Θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης, διαθέσιμο:https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%AC%CE%BF%CF%85%CE%B1%CF%81%CE%BD%CF%84_%CE%93%CE%BA%CE%AC%CF%81%CE%BD%CF%84%CE%BD%CE%B5%CF%81

5. Καλαφάτη, Μ. (2019) Τέχνη και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση: προσεγγίζοντας τη δημιουργική σκέψη των παιδιών μέσα από τη διερεύνηση ενός περιβαλλοντικού ζητήματος στο νηπιαγωγείο. Διδακτορική διατριβή, ΤΕΑΠΗ. ΕΚΠΑ

6.  Γαρυφαλάκη, Ε., (2013),Πολλαπλή νοημοσύνη, Διόπτρα, Αθήνα.