δίκτυο για τα δικαιώματα των μαθητών

Ομιλία για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940

«Ο Αντιστασιακός Ταύρος και η Αθηνά Χατζηεσμέρ.
Από το αντιφασιστικό ΟΧΙ στο Έπος της Εθνικής Αντίστασης»

Κυρίες, κύριοι, αγαπητοί μαθητές

Σαν σήμερα, πριν από 73 χρόνια την 28η Οκτωβρίου 1940, ο ελληνικός λαός με το ηρωικό ΟΧΙ έδωσε ισχυρή απάντηση στην απειλή του φασισμού και του ναζισμού των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων της εποχής. Οι Έλληνες την ημέρα αυτή τιμούν τους αγώνες εκείνων που έθεσαν στόχο της ζωής να φυλάττουν Θερμοπύλες και έπεσαν μαχόμενοι για τα ιδανικά της ελευθερίας και της εθνικής ανεξαρτησίας. Το μήνυμά τους παραμένει και σήμερα επίκαιρο και διαχρονικό.

Το ΟΧΙ του 1940 αποτέλεσε αφετηρία για το έπος τη εθνικής αντίστασης ενάντια στον ξένο και ντόπιο φασισμό. Η απόκρουση της ιταλικής φασιστικής εισβολής δεν ήταν μόνο η πρώτη ήττα του Άξονα στην Ευρώπη, αλλά κυρίως υπήρξε η αρχή ενός εθνικοαπελευθερωτικού πολέμου για μια Ελλάδα λεύτερη, ανεξάρτητη και κοινωνικά δίκαιη. Η ενότητα του ελληνικού λαού στα οράματα και τις αξίες του ΕΑΜ αποτέλεσε την πιο λαμπρή σελίδα της νεότερης ελληνικής ιστορίας, έναν Ύμνο προς την Ελευθερία. Δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι το έπος του 1940 και της Εθνικής Αντίστασης ήταν η επανάληψη της Δόξας του 1821 και η δικαίωση των εθνικών ποιητών Διονυσίου Σολωμού και Ανδρέα Κάλβου: «Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία». Ο αντίλαλος του ΟΧΙ στα Αλβανικά βουνά, διαπερνά τα βουνά και τα φαράγγια της Ελλάδας, σκορπίζεται παντού από την Κορυτσά έως και την γειτονιά μας τον Ταύρο και δημιουργεί το Μέγα Έπος του 1940 και της Εθνικής Αντίστασης.

Στο έπος του 1940 συνέβαλε αποφασιστικά η μικρή γειτονιά μας ο Ταύρος και για τον λόγο αυτόν σήμερα κρίνεται αναγκαία μια σύντομη αναφορά στους αγωνιστές που θυσιάστηκαν για την Λευτεριά της Πατρίδας. Η γειτονιά μας, η κοινότητα Νέων Σφαγείων (1934) και αργότερα Ταύρου (1936) με τα ωραία περιβόλια και τα εκκλησάκια υπήρξε ο τόπος δράσης αντιστασιακών ομάδων όπως το ΕΑΜ και η ΕΠΟΝ Νέων Σφαγείων σε όλη τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής έως και την απελευθέρωση.

Ήδη με την κήρυξη του πολέμου το 1940 οι Ταυριώτες ήρωες βρέθηκαν πρώτοι στο μέτωπο της Αλβανίας. Από αυτούς άλλοι γύρισαν από το μέτωπο ρακένδυτοι, πεινασμένοι και με κρυοπαγήματα, ενώ άλλοι όπως οι Βαλιάνος, Βαφειάδης, Τσολακίδης, Σκληθριώτης, Κελεπούρης έμειναν εκεί ακοίμητοι φρουροί στην Κλεισούρα και στο Τεπελένι.

Πολλοί Ταυριώτες με την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα φλεγόμενοι από πατριωτισμό αδυνατούν να υποστούν το Γερμανό κατακτητή, φεύγουν για την Κρήτη και τη Μέση Ανατολή για να πολεμήσουν εκεί με τον ελεύθερο ελληνικό στρατό όπως οι Τσιβγούλης, Ζησάκης και Χιωτάκης. Όλοι διακρίνονται για τον ηρωισμό τους αγωνιζόμενοι υπέρ βωμών και εστιών κατά του γερμανικού ναζισμού όπως ο 18χρονος Γιάννης Καραγεωργίου που έπεσε ηρωικά στο μέτωπο του Ελ Αλαμέιν. Όσοι έμειναν στη γειτονιά μας ήδη από τον Γενάρη του 1941 άρχισαν να προετοιμάζονται για την οργάνωση της Εθνικής Αντίστασης. Ανάμεσα σ’ αυτούς τους πατριώτες ήταν ο Ταυριώτης αξιωματικός του στρατού Θέμις Μοσχάτος, τον οποίο η δικτατορική κυβέρνηση Μεταξά δεν στράτευσε στον πόλεμο της Αλβανίας εξαιτίας των δημοκρατικών φρονημάτων του.

Με το κατέβασμα της χιτλερικής σβάστικας από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης (Μανώλης Γλέζος, Απόστολος Σάντας) αρχίζουν να δημιουργούνται και να δραστηριοποιούνται οι πρώτες αντιστασιακές ομάδες στον Ταύρο. Από τις οργανώσεις που έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στην Εθνική Αντίσταση στις γειτονιές του Ταύρου διακρίνονται:

1η) Η κομματική οργάνωση Ταύρου του ΚΚΕ με τους Μιλτιάδη Σάλτα, Νικολάκη Χονδρογιάννη, Γιάννη Μαζοκόπο και άλλους.

2η) Το σωματείο εκδορέων Δημοτικών Σφαγείων (έτος ίδρυσης 1920) με πρόεδρο τον Γιάννη Δρίβα (Σκεμπέ).

3η) Ο Σύλλογος Εφέδρων Οπλιτών της Αλβανίας με πρωτοστάτη το Νίκο Γιαλακίδη.

4η) Η Εθνική Αλληλεγγύη η μαζικότερη απ’ όλες τις εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις ξεκίνησε τη δράση της το καλοκαίρι του 1941 με υπεύθυνη την Άννα Νεοφύτου και τη Σοφία Χατζηγιαννακού. Στην εθνική αλληλεγγύη ανήκαν τόσοι πολλοί Ταυριώτες που θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν υπήρχε σχεδόν οικογένεια του Ταύρου που κάποιο μέλος της να μην προσέφερε εθελοντικά σ’ αυτήν. Από τις γυναίκες διακρίθηκαν για το έργο τους η Κασάνδρα Μαζοκόπου, Καίτη Μαΐλη, Γαρυφαλιά Σκευοφύλακα και από τους άνδρες οι γιατροί Χονδρογιάννης, Σαφός και Βαφειάδης που περιέθαλψαν πολλούς τραυματίες και αρρώστους.

5η) Η αντιστασιακή οργάνωση με το όνομα «Φιλική Εταιρεία» κάνει την εμφάνισή της στον Ταύρο το φθινόπωρο του 1941 με πρωτεργάτες τους Ηλία Ηλιάδη, Νικολάκη Χονδρογιάννη και Λευτέρη Σκορδίλη.

6η) Στις 16 Ιουλίου 1941 ιδρύεται το Εργατικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΕΑΜ). Ήδη από τις αρχές της κατοχής (Απρίλης 1941) είχε αρχίσει προσπάθεια για τη δημιουργία μιας ενιαίας εθνικοαπελευθερωτικής οργάνωσης με ισότιμη συμμετοχή όλων των κομμάτων και προσωπικοτήτων που ήθελαν να δουλέψουν για την απελευθέρωση της πατρίδας. Στο κάλεσμα του Εργατικού ΕΑΜ ανταποκρίνεται η εθνική αλληλεγγύη και τα «Ελληνικά Υφαντήρια» με υπεύθυνος τον Θεόδωρο Αναστασιάδη και Βαγγέλη Βλαχογιάννη. Η τριήμερη απεργία που κηρύσσεται το καλοκαίρι του 1941 στα «Ελληνικά Υφαντήρια» θα οδηγήσει στη σύγκρουση απεργών και Γερμανοασφαλιτών. Οι απεργοί δεν υποχωρούν, η κατοχική αστυνομία χτυπά και σκοτώνονται οι Βασίλης Σταμπολίδης (ετών 21) και Γιώργος Καρανικόλας (ετών 14) στις 25/7/1941. Ήταν τα πρώτα θύματα στον Ταύρο στον αγώνα για την εθνική απελευθέρωση και την κοινωνική δικαιοσύνη. Δέκα μέρες μετά την ίδρυση του Εργατικού ΕΑΜ ο Ταύρος θα προσφέρει στο βωμό του αγώνα τις πρώτες θυσίες της εργατικής τάξης.

Τέλος, το ΕΑΜ το οποίο ιδρύεται στις 27/9/1941 ενοποιεί όλες τις αντιστασιακές οργανώσεις και τα αριστερά δημοκρατικά κόμματα της Ελλάδας και κατευθύνει κεντρικά τον εθνικοαπελευθερωτικό και αντιφασιστικό αγώνα.

Στον Ταύρο το ΕΑΜ γρήγορα δημιουργεί τον πρώτο πυρήνα του στον οποίο συμμετέχουν αριστεροί και δημοκράτες πατριώτες από διάφορες αντιστασιακές οργανώσεις με αρχηγείο το σπίτι του Νικολάκη Χονδρογιάννη, μέλος της «Φιλικής Εταιρείας» που αν και κατάκοιτος από σοβαρή ασθένεια κατηύθυνε την αντίσταση από το κρεβάτι του πόνου. Η συγκρότηση των ομάδων του ΕΑΜ Ταύρου γινόταν σε τετράδες και η διάρθρωση αφορούσε τις γειτονιές του Εσταυρωμένου, Περιβολίων, Γερμανικών παραπηγμάτων (Αη-Γιώργης), Παναγίτσας και των φυλακών Συγγρού (Αγ. Σοφία). Σημαντική δράση στις γειτονιές αυτές ανέπτυξαν οι Γιάννης Σκευοφύλακας, Γιάννης Χότζογλου, Νίκος Κρεούζης. Από την ίδρυσή του και μέσα σε ελάχιστο χρόνο το ΕΑΜ Ταύρου απλώθηκε και αγκάλιασε κάθε Ταυριώτη πατριώτη που ήθελε να παλέψει ενάντια στον κατακτητή και από εκεί ξεπήδησαν αργότερα τα νιάτα του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και του ΕΛΑΣ.

Για την οικονομία του χρόνου δεν θα αναφερθώ σε όλα τα ονόματα των αγωνιστών του ΕΑΜ Ταύρου, αλλά θα ήταν χρήσιμο και αναγκαίο οι δημότες και οι μαθητές του σχολείου να επισκεφθούν το Γραφείο της Εθνικής Αντίστασης Ταύρου όπου υπάρχουν καταγεγραμμένα τα ονόματα των ανθρώπων που θυσιάστηκαν για την πατρίδα μεταξύ των οποίων είναι και η Αθηνά Χατζηεσμέρ που το όνομά της τιμά το σχολείο μας.

Από το ΕΑΜ Ταύρου με την καθοδήγηση του γραμματέα Πετραλωνίτη Βαγγέλη Παπαφώτη και του Γιάννη Σκευοφύλακα θα οργανωθεί η ΕΠΟΝ Ταύρου. Η ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝΕΩΝ (ΕΠΟΝ) ιδρύεται μετά από πρόταση της ΚΕ του ΕΑΜ (23/2/1943) και πρωτοστατεί στον εθνικό απελευθερωτικό αγώνα με το γράψιμο συνθημάτων στους τοίχους όπως «ΕΞΩ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΑΤΑΚΤΗΤΕΣ», «ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟ ΦΑΣΙΣΜΟ», «ΖΗΤΩ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΑΜ», με τη μετάδοση αντιφασιστικών μηνυμάτων με τα περίφημα ΧΩΝΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΝ. Στις 27 Μαρτίου 1942 το ΕΑΜ Νέων επιχειρεί την πρώτη μεγάλη αντιπαράθεση με τους κατακτητές. Σπουδαστές του ΕΑΜ μπλοκάρουν την πλατεία Κολωνακίου, στεφανώνουν την προτομή του Ξάνθου, κατεβαίνουν στα προπύλαια του πανεπιστημίου, ψάλλουν τον Εθνικό Ύμνο και στεφανώνουν την προτομή του Ρήγα. Αλλά οι ΕΠΟΝίτισσες και οι ΕΠΟΝίτες δεν περιορίστηκαν μόνο στους αγώνες του δρόμου. Αντίθετα μέσα σ’ εκείνες τις φοβερές μέρες της πείνας και της φασιστικής τρομοκρατίας, οι ηρωικοί ΕΠΟΝίτες αναζήτησαν τρόπους ψυχαγωγίας, θέσπισαν τα περίφημα «πάρτυ», οργάνωσαν αθλητικούς ομίλους, συνδύασαν τη θεωρία με την πράξη, τη διασκέδαση με τον αγώνα. «Τραγουδάμε και πολεμάμε», αυτό ήταν το σύνθημα που κυριαρχούσε σε όλους τους αγώνες και τις εκδηλώσεις της ΕΠΟΝ.

Μετά τις 23/2/1943 το ΕΑΜ Νέων Ταύρου εντάσσεται στην ΕΠΟΝ όπου στο πρώτο ιδρυτικό τμηματικό διοικητικό συμβούλιο μετέχουν οι Αθηνά Χατζηεσμέρ, Σωτήρης Ζωγράφος, Νίκος Λαζαρίδης, Μαριάνθη Μαρμαρά, Γεωργία Πανταζίδου, Αλέκος Μαργιόλης κ.ά. Την διαφώτιση της ΕΠΟΝ ανέλαβαν οι Λευτέρης Σκορδίλης και Γιάννης Μαζοκόπος. Ο αριθμός των Επονιτών συνεχώς αυξάνεται και σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Λευτέρη Σκορδίλη, Γιάννη και Γιώργου Χόντζογλου, αναφέρονται 61 επονίτες και επονίτισσες στον Ταύρο με σημαντική αντιστασιακή δράση μεταξύ των οποίων αναφέρονται 1) ο Αριστοτέλης (Τέλης) Αρβανιτάκης (ετών 17), αναπληρωματικό μέλος στο ιδρυτικό (διοικητικό) συμβούλιο της ΕΠΟΝ Ταύρου που εκτελέστηκε στην Καισαριανή 2/10/44 μετά από προδοσία, 2) ο Θανάσης Μιχαηλίδης (ετών 19) εκτελεσθείς 6/8/1944 στο Ζάππειο, 3) ο Γιώργος Κατσίκης (ετών 16) που δολοφονήθηκε 20/9/1943 στην οδό Πειραιώς και τέλος ο Θρασύβουλος (Θράσος) Χονδρογιάννης ο οποίος συμμετέχει ενεργά στο χώρο διαφώτισης του ΕΑΜ Άνω Πετραλώνων και ιδιαίτερα σε ομάδα εκτύπωσης, διάδοσης και μετακίνησης του παράνομου τύπου της ΕΠΟΝ.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι μαρτυρίες του Αντώνη Αντωνιάδη για την κατασκευή ενός επίπεδου πολύγραφου που τοποθετήθηκε στο σπίτι του Θράσου στα Νέα Σφαγεία και από κει έφευγαν κατά εκατοντάδες τα πολυγραφημένα έντυπα στον Ταύρο και στα Πετράλωνα. Τον Θράσο τον θυμούνται Άνω Πετραλωνίτες αγωνιστές για το ήθος του, την αδάμαστη ψυχή του, το κουράγιο και την έντονη αγωνιστική του παρουσία. Στο σπίτι του έβρισκε καταφύγιο κάθε αντιστασιακός κυνηγημένος ή τραυματισμένος. Βοήθησε και διέσωσε μια μικρή δεκάχρονη εβραιοπούλα όταν άρχισε το μάζεμα και ξερίζωμα των Εβραίων στα Άνω Πετράλωνα και στο Θησείο. Θυσιάζεται για την πατρίδα όταν πέφτει σε μπλόκο παρακρατικών στον Ασύρματο και δολοφονείται στις 20/8/1944. Σε ηλικία 18 ετών μπήκε στο πάνθεο των ηρώων της ΕΠΟΝ και της Εθνικής Αντίστασης.

Μεταξύ των ΕΠΟΝιτών που διακρίθηκαν για την αρετή και την τόλμη τους, όπως λέει ο ποιητής, ήταν και η Αθηνά Χατζηεσμέρ, (Εσθήρ ή Χατζηεσθήρ), η μοναδική μαθήτρια ΕΠΟΝίτισσα που εκτέλεσαν οι Γερμανοί από τη συνοικία του Ταύρου. Αλλά ποια ήταν η Αθηνά Χατζηεσμέρ; Παιδί προσφύγων από τη γη της Ιωνίας η μικρή Αθηνά ήρθε στον κόσμο τέσσερα χρόνια μετά την εγκατάσταση του Σταύρου και της Φωτεινής στις παράγκες, στα Γερμανικά, όπως τα έλεγαν. Εκεί μεγάλωσε στη φτωχογειτονιά με τα λασπόνερα. Εκεί που κυριαρχούσε η στέρηση και περίσσευαν τα όνειρα. Ωστόσο η Αθηνούλα κάθε Χριστούγεννα ρωτούσε τη μητέρα της:

- Πούθε έρχεται ο Αη Βασίλης μάνα; Κι εκείνη απαντούσε:

- Πέρα απ’ την Καισάρεια παιδί μου, απ’ τ’ άγια μας χώματα.

Η Καισάρεια όμως για τους ντόπιους που δεν συμπαθούσαν τους ξεριζωμένους μικρασιάτες ήταν μία ξένη πόλη, μια απειλή για το ενδεχόμενο μοίρασμα των περιβολιών. Στις παράγκες αυτές μεγάλωνε η Αθηνά και ομόρφαινε. Καθημερινά περιμένει με λαχτάρα να πάει στο σχολείο. Ένα μελαχροινό  παιδί με αστραφτερό βλέμμα, μαύρα μακριά μαλλιά και πολύ πείσμα. Μια μέρα η Αθηνά γύρισε αναψοκοκκινισμένη από το σχολείο.

- Με είπαν Τουρκάλα! Να, γιατί λέει το επίθετό μου είναι Τούρκικο, Χατζηεσμέρ, είπε στη μάνα τη. Η Φωτεινή στενοχωρήθηκε γιατί κακοκάρδιζαν το παιδί της. Μα η Αθηνά δεν το βάζει κάτω, είχε δώσει την απάντηση:

- Κι αν το επίθετό μου δεν φαίνεται ελληνικό, τ’ όνομά μου είναι πιο ελληνικό απ’ όλων των συμμαθητών μου. Καμιά Τουρκάλα δεν τη λένε Αθηνά!

Η εξυπνάδα της την κάνει από νωρίς να καταλάβει την αδικία στον κόσμο και συγκλονίζεται όταν ο φασισμός χτυπάει την πατρίδα της.

- Δεν είναι η Καισάρεια τ’ άγια χώματα, έλεγε πεισματικά στη μάνα της. Ετούτη είναι η πατρίδα μας. Δεν είμαστε Έλληνες;

Η Αθηνά, φύση ελεύθερη, δασκαλεμένη από τις περιπέτειες της προσφυγιάς, της πείνας και της δυστυχίας της παραγκούπολης θα εξεγερθεί και θα σηκώσει το ανάστημά της όταν ήρθε η ώρα να πολεμήσει τον ξένο κατακτητή. Η φτώχεια την αναγκάζει ταυτόχρονα με το σχολείο να εργάζεται ως ράφτρα για να προσφέρει στην οικογένεια. Ζυμωμένη στο καμίνι της εργατικής τάξης θα ενταχθεί στην ΕΠΟΝ Ταύρου, αφού καταγράφεται ως ιδρυτικό μέλος του πρώτου διοικητικού συμβουλίου ενώ στο διάστημα 1943-1944 θα διατελέσει αναπληρωματική γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου. Αναλαμβάνει την οργάνωση και καθοδήγηση των Αετόπουλων μαζί με τη συντρόφισσα Μάρω Λουλούδη, διοργανώνει στο σπίτι της τα περίφημα «πάρτυ» συναντήσεις καλλιτεχνικές και μορφωτικές και δημιουργούν μαζί την ποδοσφαιρική ομάδα «Δυναμό»! Ήταν τόσα πολλά τα Αετόπουλα αυτοί οι μικροί καταδρομείς - σαμποτέρ, που με την καθοδήγηση της Αθηνάς στα τέλη του 1943 έφτιαχναν δύο διμοιρίες που με την παρουσία τους πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στο ΕΑΜ Ταύρου. Η Αθηνά ταγμένη στην υπηρεσία του αντιφασιστικού αγώνα, στη δουλειά της ΕΠΟΝ νύχτα και μέρα, το σπίτι δεν την έβλεπε.

- Μάνα θ’ αργήσω, έχουμε πόλεμο έλεγε κι έφευγε μέσα στη νύχτα.

Και η μάνα Φωτεινή, χήρα και μόνη, φοβότανε για την Αθηνά, πιο πολύ τη φόβιζε ότι η κόρη της είχε τόλμη και δεν υπολόγιζε τον κίνδυνο. Η πίστη της στα ιδανικά της Πατρίδας και της Λευτεριάς της δίνει θάρρος να στέκεται ατρόμητη απέναντι στον φασισμό και στο θάνατο. Οι Γερμανοί γνωρίζουν τη δράση της και αναζητούν τρόπο να τη βγάλουν από τη μέση. Οι φασίστες δεν μπορούν να την αντιμετωπίσουν αντρίκια στο δρόμο και στήνουν την προδοσία. Κάθε εποχή έχει τον Εφιάλτη της. Τραγική ειρωνεία ίσως η συνύπαρξη αγωνιστών και χαφιέδων ακόμα και μέσα στην Αντίσταση. Η Αθηνά δεν θα ξεφύγει από την προδοσία. Θα την προδώσει η «φίλη» της Τιτίνα με βάση το σχέδιο των Ταγματασφαλιτών. Η φίλη θα την οδηγήσει στο ραντεβού του θανάτου. Πριν από τη γέφυρα της Καλλιθέας τρεις ταγματασφαλίτες θα συλλάβουν την Αθηνά και την Τιτίνα και θα τις μεταφέρουν στην Γκεστάπο. Μετά από λίγο η προδότρα θα ελευθερωθεί έχοντας μαζί της τα τριάκοντα αργύρια, η Αθηνά οδηγείται στη φυλακή, βασανίζεται σκληρά, αλλά δεν γονατίζει. Στο κελί της είχε ζαρώσει σα φοβισμένο σκυλί ο θάνατος. Η συγκρατούμενή της στο ίδιο κελί Μαρία Λαδά, λέει για την Αθηνά: «Όταν έβλεπε κάποια από τις συγκρατούμενές της να λιγοψυχά, εκείνη την εμψύχωνε. Όταν μπήκαμε στον αγώνα είμασταν αποφασισμένες για όλα ακόμα και να θυσιαστούμε. Τώρα έφτασε η ώρα της θυσίας και δεν πρέπει να δειλιάζουμε. Και όταν έφευγε για την εκτέλεση τις αποχαιρέτισε.

- Καλή Λευτεριά, Ζήτω η πατρίδα και θάρρος συντρόφισσες.

Όταν κατάλαβε ότι ερχόταν η σταύρωση, έδωσε στον φύλακα το δαχτυλίδι και το μονόγραμμα που ήταν κεντημένο στο τσεπάκι της και τον παρακάλεσε να το δώσει στη μητέρα της. Στην Καισαριανή στο Θυσιαστήριο της Ελευθερίας μπροστά στο απόσπασμα παραμένει όρθια, αρνείται να της δέσουν τα μάτια και μαζί με άλλες κοπέλες πριν από την εκτέλεση χορεύουν και τραγουδούν «στη στεριά δε ζει το ψάρι». Ξημέρωνε 5/9/44 και το αίμα της Αθηνάς πότιζε το δέντρο της Λευτεριάς. Ήταν η τελευταία εκτέλεση στην Καισαριανή πριν την Ανάσταση της Πατρίδας με την υποχώρηση των Γερμανών από την Αθήνα.

Με σεβασμό και γνώση της ιστορίας του τόπου ο Σύλλογος Διδασκόντων του 2ου Γυμνασίου Ταύρου, ανταποκρινόμενος στην εγκύκλιο του Υπ. Παιδείας για την ονοματοδοσία των σχολείων, αποφάσισε ομόφωνα (Πράξη 45/14-3-2008) να δοθεί στο σχολείο μας το όνομα της ηρωίδας Αθηνάς Χατζηεσμέρ. Την ονομασία ενέκρινε ομόφωνα και το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Μοσχάτου Ταύρου (Αριθ. Απόφ. 7/27-1-11). Το αίτημα με την ομόφωνη απόφαση διαβιβάστηκε ιεραρχικά στο Υπουργείο Παιδείας και τελικά εγκρίθηκε από την αρμόδια επιτροπή και δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 1264/11-4-2012).

Ωστόσο από το 2008 έως και σήμερα η αποδοχή και έγκριση του ονόματος «Αθηνά Χατζηεσμέρ» συνάντησε δυσκολίες, αναβολές και αδικαιολόγητες καθυστερήσεις. Τυχαία γεγονότα - εμπόδια εμφανίζονταν στο δρόμο της Αθηνάς μέχρι που έρχεται η αναγνώριση, αλλά και τότε στην αναμονή με την ασπίδα και το δόρυ στέκει όρθια στην πόρτα του σχολείου, μαθημένη στον πόλεμο αιώνιο σύμβολο σοφίας και αντίστασης. Και τώρα ίσως να προκαλεί τον φόβο σε κάποιους. Αλλά το ερώτημα ποιος φοβάται σήμερα την Αθηνά Χατζηεσμέρ και την Εθνική Αντίσταση μπορεί να απαντηθεί αν σκεφτούμε την αξία και το νόημα της σημερινής εθνικής εορτής.

Το όχι στον φασισμό την 28η Οκτωβρίου 1940 ήταν κυρίως ένα δυνατό ΟΧΙ στο φόβο και τον τρόμο του κατακτητή. Η αξία του ΟΧΙ του ’40 έγκειται στην κατανόηση των ιστορικών συνθηκών που γέννησαν το ναζισμό αλλά και στη σημασία της Εθνικής Αντίστασης στη συντριβή του Φασισμού. Φοβισμένος πολίτης είναι αυτός που μαθαίνει να λέει πάντα ναι και ποτέ το μεγάλο ΟΧΙ στον κατακτητή κάθε εποχής.

Και αυτός ο φόβος για τη λαϊκή αντίσταση ενάντια στον ξένο κατακτητή γέννησε και έθρεψε τον φασισμό. Στην πραγματικότητα ο εκφασισμός της κοινωνίας γεννιέται αργά, επωάζεται όπως το αυγό του φιδιού, σε μια περίοδο που καλλιεργείται ο φόβος, η σιωπή, η συνενοχή, ο συμβιβασμός, το ατομικό συμφέρον και η αδιαφορία για τα κοινά. Είναι ακριβώς η εποχή που οι αξίες της αλληλεγγύης, της συντροφικότητας, της ισότητας και της ελευθερίας αμφισβητούνται· ενώ αντίθετα προβάλλονται ως νέες παγκοσμιοποιημένες αξιές ο ανταγωνισμός, η αποδοτικότητα, το κέρδος, δηλαδή όλα τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας των ιδιωτών. Όπως κατά τη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης η Αθηνά Χατζηεσμέρ αγωνίστηκε κατά του φασισμού, έτσι και σήμερα η νεολαία αποτυπώνει έντονα την αγωνία της για την τύχη της πατρίδας γράφοντας συνθήματα στους τοίχους: «Μάνα θ’ αργήσω, έχουμε πόλεμο». Αν από τα παιδιά μαθαίνεις την αλήθεια, η αλήθεια είναι ότι η επανεμφάνιση του φασισμού στο προσκήνιο της ιστορίας επιβάλλει νέους αγώνες, αντίσταση και πάλη για τα οράματα της Λευτεριάς, της Εθνικής Ανεξαρτησίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Ο δρόμος μακρύς και δύσβατος αλλά όπως σε κάθε αγώνα εναποθέτουμε την ελπίδα μας στη νεολαία έτσι και τώρα τραγουδάμε και πολεμάμε μαζί με την Αθηνά τον φασισμό. Ο ζυγός της δουλείας δεν θα σκεπάσει την πατρίδα.

«Όσοι το χάλκεον χέρι

βαρύ του φόβου αισθάνονται

ζυγόν δουλείας ας έχωσι

θέλει αρετήν και τόλμην

η ελευθερία»

Ανδριανή Στράνη

Εκπαιδευτικός 2ο Γυμνάσιο Ταύρου

«Αθηνά Χατζηεσμέρ»

alfavita