Στὴ μνήμη τοῦ Δημητρίου Πάντου*
Σπουδᾶστε αὐτὸ ποὺ ἀγαπᾶτε !
Mὲ ἀφορμὴ τὴν ἀναμονὴ τῆς ἀνακοίνωσης γιὰ τὶς φετινὲς βάσεις εἰσαγωγῆς τῶν ὑποψηφίων στὴν τριτοβάθμια ἐκπαίδευση θέλησα νὰ ἐκφράσω μερικὲς σκέψεις. Εἶναι «κοινὸ μυστικὸ» ὅτι ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικότερα προβλήματα τῆς σημερινῆς ἑλληνικῆς ἐκπαίδευσης εἶναι αὐτὸ τοῦ ἐπαγγελματικοῦ προσανατολισμοῦ. Τῆς σωστῆς ἐνημέρωσης τῶν μαθητῶν δηλαδή, ἀφενὸς μὲν σχετικὰ μὲ τὰ ἐπαγγέλματα ποὺ προκύπτουν μέσα τὰ ἱδρύματα τῆς τριτοβάθμιας ἐκπαίδευσης καὶ ἀφετέρου δέ, μὲ τὰ προσόντα καὶ τὶς προϋποθέσεις τὶς ὁποῖες πρέπει νὰ διαθέτει κάποιος γιὰ νὰ τὰ ἀκολουθήσει ὡς ἐπαγγέλμα ἢ ἁπλῶς νὰ τὰ σπουδάσει. Ὠστόσο ὁ ρόλος τοῦ ἐπαγγελματικοῦ προσανατολισμοῦ δὲν εἶναι μόνο ἐνημερωτικὸς ἀλλὰ καὶ συμβουλευτικὸς διότι μέσα ἀπὸ αὐτὴ τὴ διαδικασία ὁ ἄνθρωπος καλεῖται νὰ σκεφτεῖ μὲ σοβαρότητα καὶ ὡριμότητα τί ἐπάγγελμα θὰ ἤθελε νὰ ἀκολουθήσει ἢ νὰ σπουδάσει ἔχοντας ὡς ἀρωγό του τὸ δάσκαλο, τὸ γονέα, τὸν φίλο. Ὁ χείριστος ἐπαγγελματικὸς προσανατολισμὸς ποὺ προσφέρει ἡ ἑλληνικὴ ἐκπαίδευση σὲ συνάρτηση μὲ τὸ παγκάκιστο σύστημα εἰσαγωγῆς στὴν τριτοβάθμια ἐκπαίδευση δημιουργεῖ ἕνα πάρα πολὺ συχνὸ φαινόμενο. Ἄτομα νὰ βρίσκονται ἐκ παραδρομῆς σὲ σχολὲς ποὺ δὲν τοὺς ἀρέσουν καὶ στὴ συνέχεια νὰ καλοῦνται νὰ έργαστοῦν έπάνω σὲ ἀντικείμενα τὰ ὁποῖα δὲν συμπάθησαν ποτέ. Ὅπως εἶναι φυσικὸ ὁ παράγοντας τῆς ἐργασίας, ἀναμφισβήτητα, ἔχει τὸν δικό του ἀναπόσπαστο ρόλο στὴ ζωή. Ἔρευνες ἀπέδειξαν πὼς ἄτομα ποὺ εἶναι εὐχαριστημένα μὲ τὴν ἐργασία τους ζοῦν μία εὐτυχισμένη ζωὴ ἐνῶ ἀντίθετα ἄτομα ποὺ δήλωσαν δυσαρεστημένα μὲ τὴν έργασία τους δὲν αἰσθάνονται τὴ ζωή τους εὐχάριστη. Τὸ παραπάνω εἶναι ἀναμενόμενο ἂν ἀναλογιστεῖ κανεὶς ὅτι ἡ ἐργασία καταλαμβάνει σημαντικὸ «χῶρο» στὴ ζωὴ ἑνὸς ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος περνᾶ ἕνα μεγάλο διάστημα τῆς ζωῆς του μὲ αὐτή. Γι’ αὐτὸ θὰ πρέπει νὰ του άρέσει ἀφενὸς γιὰ τοὺς παραπάνω λόγους καὶ ἀφετέρου γιὰ νὰ τὴν κάνει καλά! Τὸ ζήτημα αὐτὸ γίνεται ἀκόμα πιὸ εὐαίσθητο ὅταν ἡ σχολὴ ποὺ θὰ μπεῖ ὁ ὑποψήφιος (καὶ κατὰ συνέπεια τὸ μελλοντικὸ ἐπάγγελμα) ἔχει νὰ κάνει μὲ παιδιά. Ἐὰν δηλαδὴ ἔχουμε νὰ κάνουμε δηλαδὴ μὲ ἐν δυνάμει ἐκπαιδευτικούς. Γίνεται ἀμέσως κατανοητὸ πὼς ἐὰν ὁ ἐκπαιδευτικὸς δὲν ἔχει γνωρίσει σὲ βάθος τὸ ἀντικείμενο ποὺ εἰδικεύεται δὲν θὰ καταφέρει νὰ τὸ μεταδώσει στοὺς μαθητές του ἀτόφιο ἀνεξάρτητα μὲ τὸ πὼς θὰ ἐπιχειρήσει νὰ τὸ διδάξει. Πόσο μᾶλλον ὅταν ὁ ἐκπαιδευτικὸς ἀπεχθάνεται τὸ ἀντικείμενο ποὺ θὰ κληθεῖ νὰ διδάξει. Εἶναι πολὺ πιθανὸ δηλαδὴ νὰ περάσει στοὺς μαθητές του εἰκόνα παντελῶς λανθασμένη γιὰ αὐτὸ ποὺ διδάσκει. Ὄχι ἀπὸ ἐμπάθεια μὰ ἀπὸ ἠμιμάθεια. Βέβαια στὴν Ἑλλάδα τῆς (πολλαπλῆς) κρίσης τὸ σίγουρο εἶναι ὅτι ἡ παραπάνω κατηγορία πτυχιούχων ἀποκλείεται νὰ ἐργαστεῖ στὴν ἐκπαίδευση. Ὁ λόγος εἶναι ὁ κλειστὸς ΑΣΕΠ. Ἐνῶ σὲ περίπτωση ποὺ ἀνοίξει οἱ πιθανότητες νὰ προσπαθήσουν καὶ νὰ καταφέρουν νὰ μποῦν τελικὰ σὲ μία σχολικὴ αἴθουσα εἶναι σαφέστατα ἐλάχιστες.
Ἐγὼ προσωπικά, εἶμαι φοιτητὴς σὲ μία σχολὴ στὴν ὁποία ἡ πλειοψηφία τῶν φοιτητῶν της δὲν τὴν ἔχει ἐπιλέξει. Μὲ πραγματικὸ πόνο φίλε ἀναγνώστη καλοῦμαι νὰ ἀναδείξω ἐτοῦτο τὸ ἀγκάθι ποὺ κουβαλᾶ τοῦ ὁποίου οἱ ρίζες βρίσκονται στὸν ἀνεπαρκὴ ἐπαγγελματικὸ προσανατολισμὸ καὶ στὸν τρόπο εἰσόδου στὴν τριτοβάθμια ἐκπαίδευση. Γράφοντας μὲ τὴν προσδοκία νὰ ἀποτυπωθοῦν ὁρισμένες πικρὲς ἀλήθειες. Μὲ πραγματικὸ σεβασμὸ καὶ ἀγάπη πρὸς τὴ σχολὴ αὐτὴ καθεαυτή. Φοιτῶ λοιπὸν σὲ μία σχολὴ ὅπου οἱ περισσότεροι βρέθηκαν τυχαῖα ἐπειδὴ ἁπλῶς δὲν τὰ πῆγαν ὅπως θὰ ἤθελαν στὶς πανελλήνιες ἐξετάσεις. Γιὰ τὴν πλειοψηφία ἡ συγκεκριμένη σχολὴ δὲν εἶναι κάτι ἄλλο πέρα ἀπὸ ἕνα ἄψυχο χαρτί, τὸ πτυχίο. Δὲν ἐνδιαφέρονται καθόλου γιὰ ὅλα αὐτὰ ποὺ ἔχει νὰ τοὺς προσφέρει. Φυσικὸ ἐὰν δὲν τοὺς ἐνδιέφερε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ. Στὴν καλλίτερη περίπτωση τὸ πτυχίο ποὺ θὰ ἀποκομίσουν θὰ ἀποτελέσει μελλοντικὰ τὸ «εἰσιτήριο» εἰσαγωγῆς στὴν ἀρχική τους ἐπιλογὴ μέσῳ τῶν κατατακτηρίων ἐξετάσεων. Ἐνῷ στὴ χειρότερη μὲ τὸ πτυχίο αὐτὸ θὰ βρεθοῦν νὰ έργάζονται σὲ ἕναν χῶρο ἢ σὲ ἕνα ἀντικείμενο ποὺ τοὺς περνᾶ κοινὼς ἀδιάφορο. Αὐτὸ συνεπάγεται μὲ τὴν ἔλλειψη ζήλου γιὰ τὸ συγκεκριμένο ἐπάγγελμα. Εἶναι πολὺ λυπηρὸ νὰ βλέπεις, νὰ συναναστρέφεσαι, νὰ συμβιώνεις μὲ ἀνθρώπους ποὺ ἀνήκουν στὴν παραπάνω κατηγορία. Τοὺς βλέπεις νὰ βασανίζονται, νὰ ἀργοῦν νὰ τελειώσουν. Ὁρισμένοι μάλιστα βρίζουν τὴν ὥρα καὶ τὴ στιγμὴ ποὺ μπῆκαν. Ἀπογοητεύονται, ἀσφυκτιοῦν, παιδεύονται. Βέβαια ἂν τοὺς ρωτήσεις γιατὶ δὲν ἐπιλέγουν νὰ ἀφήσουν τὴ σχολὴ καὶ νὰ ἐπιχειρήσουν νὰ μποῦν σὲ κάποια ἄλλη σχολὴ (μέσῳ πανελληνίων) θὰ λάβεις ἀρνητικὴ ἀπάντηση. Οἱ πανελλήνιες εἶναι μία διαδικασία τὴν ὁποία οἱ περισσότεροι ὑποψήφιοι θέλουν νὰ ξεχάσουν. Οἱ λόγοι εἶναι γνωστοὶ καὶ εἶναι τουλάχιστον περιττὸ νὰ ἀναφερθοῦν. Τί εἶναι ὅμως προτιμώτερο φίλε ἀναγνώστη; Νὰ «βασανιστεῖ» κάποιος ἕναν χρόνο γιὰ τὴν προετοιμασία τῶν πανελληνίων ἢ νὰ παιδεύεται τέσσερα, πέντε ἢ ἕξι χρόνια ὄντας σὲ μία σχολὴ ποὺ δὲν ἐπέλεξε;
Ἕνα ἄλλο φαινόμενο τὸ ὁποῖο παρατηρεῖται (ὄχι τόσο συχνὰ ἀλλὰ ὑπάρχει) μὲ πτυχιούχους τῆς σχολῆς μου εἶναι ἀκριβῶς ἐπειδὴ δὲν σπούδασαν τὸ ἀντικείμενο ἀπὸ ἐπιλογή, νὰ μὴν τὸ καταλάβουν. Τὸ χειρότερο εἶναι πὼς κάποιοι (εὐτυχῶς λίγοι) ἀποφοιτώντας, ἀρέσκονται στὸ νὰ παρουσιάζονται ὡς αὐθεντίες τοῦ ἀντικειμένου διαδίδοντας οὐσιαστικὰ πράγματα ποὺ δὲν ἀνταποκρίνονται σὲ καμία περίπτωση μὲ αὐτὸ καθεαυτὸ τὸ ἀντικείμενο ἀλλὰ σὲ κάτι ἄλλο ἐντελῶς διαφορετικό. Καλὴ αἵρεση ἢ σκόπιμη διαστρέβλωση; Ἀπορρίπτοντας τὴν πρώτη ἐκδοχὴ εἰκάζω τὴ δεύτερη ὡς πιὸ πιθανή. Ὅπως καὶ νὰ ‘χει ὅμως ἡ παραπάνω κατηγορία ἀποφοίτων εἶναι ἡ πιὸ ἐπικίνδυνη διότι συσκοτίζει καὶ παραπλανᾶ. Ἔχω τὴν αἴσθηση ὅτι ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἡ πλειοψηφία τῶν φοιτητῶν εἶναι ἀδιάφορη, μερικοὶ καθηγητὲς ἀφουγκραζόμενοι ἐτούτη τὴν παρακμὴ τῆς σχολῆς δὲ δείχνουν τὴν ἀπαιτούμενη θέρμη καὶ τὸν ἀπαραίτητο ζῆλο στὰ διδακτικά τους καθήκοντα. Ἔτσι συναντᾶ κανεὶς φαινόμενα ὅπως: καθηγητὲς νὰ μὴν πολυπατοῦν στὰ ἴδια τους τὰ μαθήματα ἢ ἀκόμα καὶ ὑποτιμητικὲς συμπεριφορὲς (καὶ σὲ κάποιες ἀκραῖες περιπτώσεις προσβλητικὲς) καθηγητῶν πρὸς τοὺς φοιτητές τους διότι ἀκριβῶς τὸ ἐπίπεδο ἐξαιτίας τῆς ἀδιαφορίας εἶναι χαμηλό. Γι’ αὐτὸ μερικοὶ καθηγητὲς φέρονται ἄδικα ἀκόμα καὶ στοὺς λιγοστοῦς φιλομαθεῖς ἀνθρώπους ποὺ τοὺς παρακολουθοῦν στὶς παραδόσεις τους. Βέβαια ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ὑπάρχουν καθηγητὲς ποὺ δείχνουν ὑπερβάλλοντα ζῆλο καὶ συμπεριφέρονται ἄριστα εἴτε ἀπευθύνονται σὲ πέντε εἴτε σὲ ἑκατὸν πέντε φοιτητές. Ἀπὸ ὅλα τὰ παραπάνω ἀναδύεται μία βασικὴ ἀρχή: καλὸ εἶναι νὰ σπουδάζουμε αὐτὸ ποὺ ἀγαπᾶμε ! Τὸ ζήτημα εἶναι νὰ τὸ ἀνακαλύψουμε καὶ νὰ πᾶμε πρὸς αὐτὸ συνειδητά. Κι ἂν δὲν γνωρίζουμε μὲ τί θέλουμε νὰ ἀσχοληθοῦμε καὶ βρεθοῦμε σὲ σχολὴ ποὺ δὲν ἐπελέξαμε ἡ καλὴ προαίρεση νὰ τὴ γνωρίσουμε εἶναι αὐτὴ ποὺ μετρᾶ. Μπορεῖ νὰ μᾶς ἀρέσει καὶ νὰ ἀναθεωρήσουμε ἢ νὰ μὴν μᾶς ἀρέσει καὶ παρόλα αὐτὰ κάτι νὰ κερδίσουμε. Τὸ χειρότερο ὅμως ὅμως ὅλων εἶναι νὰ βρεθεῖ κάποιος παγιδευμένος σὲ κάτι ποὺ δὲν τοῦ ἀρέσει. Αὐτὸ σίγουρα μπορεῖ νὰ ὁδηγήσει σὲ πολλῶν κατηγοριῶν δεινά.
*Οἱ παραπάνω σκέψεις εἶναι ἀφιερωμένες στὸν Δημήτριο Πάντο, Λέκτορα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν ποὺ ἔφυγε ἀπὸ κοντά μας πρόσφατα. Ὄσο ζοῦσε φρόντιζε νὰ μοιράζεται μὲ ἐμᾶς τοὺς φοιτητές του, τοὺς προβληματισμούς του ἀναφορικὰ μὲ τὴν κατάσταση στὴν ἑλληνικὴ ἐκπαίδευση (καὶ ὄχι μόνο).
Μπορεῖ ὁ τρόπος σου νὰ μὴν ἦταν καὶ ὁ καλλίτερος ὡστόσο ἡ σπουδαιότητα τοῦ περιεχομένου τῶν ὅσων ἔλεγες εἶναι ἀνεκτίμητη. Σ’ εὐχαριστοῦμε.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
| alfavita.gr on Facebook
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου