Μπήκε ο Σεπτέμβρης. Ανοίγουν τα σχολεία. Μια ακόμη δύσκολη σχολική χρονιά μπροστά μας, με την πανδημία και την μετάλλαξη Δέλτα δίπλα μας. Οι επιπτώσεις στη ζωή μας τεράστιες, στην υγεία, στην οικονομία, στην ψυχολογία μικρών και μεγάλων. Τα παιδιά, παρόλο που στην πρώτη περίοδο του κορονοϊού φαίνονταν να είναι η λιγότερο απειλούμενη ομάδα, πλέον επηρεάζονται πολλαπλά, καθώς η ζωή τους πλημμύρισε από ανασφάλεια και φοβική πληροφόρηση, το παιχνίδι τους μπήκε σε απαγορεύσεις και οριοθετήσεις, η εκπαίδευση τους σε περιορισμούς και αναστολές, πολλές από τις φιλίες τους μπήκαν στο ψυγείο, οι περιορισμοί στο σπίτι συνδυάστηκαν συχνά με δυσάρεστα βιώματα ή διαδικτυακές εξαρτήσεις. Ιδιαίτερα ευάλωτα παιδιά, όπως τα παιδιά πρόσφυγες, Ρομά και ανάπηρα, ένοιωσαν τον κοινωνικό τους αποκλεισμό να διογκώνεται, χωρίς να είναι στο χέρι τους να κάνουν κάτι για να ανατρέψουν αυτή την κατάσταση.
Εκπαιδευτικοί και γονείς είμαστε συχνά σε μεγάλη αμηχανία. Περνάει από το χέρι μας να κάνουμε κάτι για να βελτιώσουμε την ψυχολογία των παιδιών; Μπορούμε να στηρίξουμε τα δικαιώματά τους στην ποιοτική και διαδραστική μάθηση, στο παιχνίδι, στην επικοινωνία, στην ελεύθερη έκφραση, στην άθληση, στη συμμετοχή στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή, χωρίς να βάλουμε σε κίνδυνο την σωματική και ψυχική υγεία τους, που αποτελεί άλλωστε και αυτή θεμελιώδες δικαίωμά τους;
Οι επιστήμονες που ασχολούνται με την παιδική ηλικία το έχουν υποστηρίξει εμφατικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Η περίοδος της πανδημίας χρειάζεται να συνδυαστεί με φροντίδα για ψυχική ξεκούραση και διαρκή ψυχαγωγική τροφοδότηση των παιδιών. Το άγχος, οι πολύπλευρες στερήσεις και η αίσθηση αδυναμίας παρέμβασης για τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους, μπορεί να έχει βραχύχρονες αλλά και μακρόχρονες συνέπειες στον ψυχισμό τους, στην εκπαιδευτική τους εξέλιξη και τη γενικότερη ψυχοσωματική τους ανάπτυξη. Ένα προτεινόμενο εργαλείο παρέμβασης για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης είναι η ενσωμάτωση όσο γίνεται περισσότερων ευκαιριών ευχάριστου, δημιουργικού και κοινωνικού παιχνιδιού στην καθημερινότητα των παιδιών. Κάτι που μπορεί και χρειάζεται να γίνεται και στις ώρες εκπαίδευσής τους.
Η παιδαγωγική αρχή «παίζοντας, μαθαίνουμε καλύτερα» είναι μεγάλη η ανάγκη να ληφθεί υπόψη από τα ενήλικα πρόσωπα που είναι υπεύθυνα για τον σχεδιασμό της εκπαίδευσης και της κάθε είδους μάθησης των παιδιών όλων των ηλικιών. Χρειάζεται με κάθε τρόπο η μάθηση, σε καιρούς πανδημίας, είτε από κοντά, είτε -αυτό όποτε απαιτείται- εξ αποστάσεως, να συνδυάζεται με το παιχνίδι, την ευχαρίστηση, την ομαδική συνεργασία, τη δημιουργικότητα και βέβαια επιβραβεύσεις που ξεφεύγουν από την κλασσική «βαθμολόγηση» και μπορεί να είναι διάφορα μη υλικά αλλά απολαυστικά «έπαθλα» για κάθε προσπάθεια που καταβάλλεται.
Ένα τέτοιο «παιχνίδι», κυνήγι θησαυρού, διοργανώθηκε διαδικτυακά τον Μάρτιο και Απρίλιο του 2021 από την Πρωτοβουλία για το Άρθρο 12 - «ΠΡΩΤΑ.12» (www.inart12.gr). Συμμετείχαν σε αυτό 150 μαθητές και μαθήτριες γυμνασίου και λυκείου από 7 διαφορετικές πόλεις. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονταν και ανήλικοι πρόσφυγες που πρόσφατα ήρθαν στην Ελλάδα, όπως και κωφά και βαρήκοα παιδιά. 38 ομάδες παιδιών υλοποίησαν 12 διαδοχικές αποστολές, κάθε μία από τις οποίες εστιαζόταν σε μια διαφορετική ομάδα δικαιωμάτων που περιλαμβάνονται στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Τα παιδιά μπήκαν στο πνεύμα του παιχνιδιού, πήραν φωτογραφίες, βίντεο, συνεντεύξεις, έγραψαν ποιήματα, τραγούδια, μικρά διηγήματα, ζωγράφισαν, έφτιαξαν σταυρόλεξα, αφίσες και memes, αντάλλαξαν ιδέες, συνεργάστηκαν, προσπάθησαν, δυσκολεύτηκαν, χάρηκαν, γέλασαν, επικοινώνησαν, συνειδητοποίησαν τις ικανότητες αλλά και τα όρια τους, και, βέβαια, έμαθαν καλύτερα τα δικαιώματά τους. Οι δύο νικήτριες ομάδες μαζί με κάποια ακόμα παιδιά που επιβραβεύτηκαν για τις προσπάθειές τους, συναντήθηκαν από κοντά και πήραν μέρος τον Αύγουστο σε ένα τριήμερο εργαστήριο δίπλα στον Όλυμπο, όπου συνέχισαν τη δημιουργική τους δραστηριότητα και απόλαυσαν την παρέα και τη νεανική τους ενέργεια, επιχειρώντας να συμβάλουν και στην περαιτέρω διάδοση του εκπαιδευτικού παιχνιδιού. Το παιχνίδι «ΒΡΕΣΤΑ και ΠΑΡΤΑ», μέσα από το οποίο τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα τα δικαιώματά τους, προτάθηκε στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής να περιληφθεί στα «εργαστήρια δεξιοτήτων» που ξεκινούν αυτή τη χρονιά ή να ενσωματωθεί σε άλλα μαθήματα.
Βέβαια, οι δραστηριότητες παιγνιώδους χαρακτήρα, όπως το θεατρικό παιχνίδι και άλλα παιχνίδια, δημιουργικά, συμβολικά, κίνησης, εξάσκησης, παρατηρητικότητας, διερεύνησης, στρατηγικής, συνειρμών, γλώσσας και επικοινωνίας, χρειάζονται αρκετή και κατάλληλη προετοιμασία των εκπαιδευτικών. Όμως αυτός ο «κόπος» αξίζει, γιατί μπορεί να φέρει καταπληκτικά αποτελέσματα, όπως έδειξε και η εμπειρία που περιγράφτηκε πιο πάνω. Στο χέρι εκπαιδευτικών, γονέων και παιδιών είναι να συνεργαστούμε για να πολλαπλασιάσουμε τέτοιες πρακτικές, ώστε να απαλύνουμε τις συνέπειες της πανδημίας, να δώσουμε περισσότερο ενδιαφέρον και νόημα στη σχολική καθημερινότητα αλλά και να προάγουμε γενικότερα την κατανόηση και υπεράσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών.
*Γιώργος Μόσχος, νομικός, πρώην Συνήγορος του Παιδιού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου