Εκπαίδευση
Συμβούλιο τμήματος: Θεσμός για το θεαθήναι ή θεσμός ουσίας
Βασική προυπόθεση, για να αποδειχθεί αποτελεσματική η διαδικασία, είναι να υπάρχει συντονιστής που σύμφωνα με το νόμο είναι ο αρχαιότερος/η εκπαιδευτικός ή η διευθύντρια ή ο διευθυντής, εφόσον διδάσκουν στο τμήμα.
Τις προάλλες συμμετείχα σε ένα συμβούλιο τμήματος, ένα από τα λίγα, ομολογώ, που έχω συμμετάσχει στην δεκαπενταετή θητεία μου στο ελληνικό σχολείο και θέλω να μοιραστώ τη μικρή μου εμπειρία από αυτά.
Πρώτα πρώτα να πούμε πώς το συμβούλιο τμήματος σύμφωνα με το άρθρο 30 της Υπουργικής Απόφασης 79942/ΓΔ4 που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 2005 Τεύχος Β την 31η Μαΐου 2019 συγκαλείται για την διευθέτηση κυρίως προβλημάτων που έχουν προκύψει όσον αφορά τη συμπεριφορά, την επίδοση, την φοίτηση και την υγεία των μαθητριών και μαθητών του τμήματος. Αυτά παρεμποδίζουν να ξεδιπλωθεί με όλα της τα οφέλη τόσο σε γνωστικό όσο και σε κοινωνικοσυναισθηματικό επίπεδο η συναντησιακή σχέση διδασκόντων και διδασκουσών με τους μαθητές και τις μαθήτριες. Μπορεί να ζητηθεί η σύγκλησή του όχι μόνο από τις/τους εκπαιδευτικούς του τμήματος, αλλά και από τις μαθήτριες και τους μαθητές. Παρόντα μπορεί να είναι τα μέλη του πενταμελούς του τμήματος αυτού, εφόσον το εγκρίνει ο σύλλογος διδασκόντων και διδασκουσών αλλά και άτυπα όλα τα παιδιά του τμήματος (ίσως έτσι έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα). Σε αυτές τις περιπτώσεις θα αναφερθώ στη συνέχεια, δηλαδή στα συμβούλια τμήματος με την παρουσία παιδιών. Δεν θα αναφερθώ στις περιπτώσεις που συναντιούνται μόνο οι εκπαιδευτικοί του τμήματος. Και αυτές οι συναντήσεις, βέβαια, έχουν τη χρησιμότητα τους, αφού αποτελούν ευκαιρία να αναλυθούν περιπτώσεις παιδιών και να προταθούν τρόποι, ώστε να επιλυθούν προβλήματα κυρίως επίδοσης και συμπεριφοράς σε έναν περιβάλλον εχεμύθειας.
Στην αρχή, λοιπόν, των συμβουλίων τμήματος συνήθως γίνεται περιγραφή από τους καθηγητές και τις καθηγήτριες των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν, άλλοτε με ύφος καταγγελτικό, αυστηρό, απόλυτο και άλλοτε πιο διαλλακτικό, ανάλογα κυρίως το χαρακτήρα της/του εκπαιδευτικού, τις περιστάσεις, το κυρίαρχο ρεύμα και την κουλτούρα του σχολείου. Γίνεται λόγος για παιδιά που μιλάνε συνεχώς, παρά τις επανειλημμένες συστάσεις, για παιδιά που τσακώνονται, που δημιουργούν θόρυβο, ιδίως όταν ο διδάσκων ή η διδάσκουσα είναι στραμμένος/ η προς τον πίνακα, για παιδιά που μπορεί να επιδίδονται σε ρίψεις σαιτών, σφαιριδίων από τσαλακωμένα χαρτιά, και τα λοιπά, ανάλογα και την επινοητικότητα και την "θρασύτητα" της εκάστοτε ομάδας των παιδιών. Επίσης, γίνεται λόγος για παιδιά που, δεν φέρνουν βιβλία, δεν κάνουν τις εργασίες τους και γενικώς δεν έχουν καλές επιδόσεις, ενώ παράλληλα συνήθως είναι φορτωμένα με πολλές απουσίες.
Στη συνέχεια τονίζεται από τις/τους εκπαιδευτικούς ο σημαντικός ρόλος του σχολείου, πρώτα πρώτα για την απόκτηση γνώσεων και την εκμάθηση δεξιοτήτων. Για να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα, μπορεί να γίνεται επίκληση στην τράπεζα θεμάτων ή και στον θεσμό των πανελληνίων εξετάσεων. Μπορεί, επίσης, να τονίζονται και άλλοι στόχοι: παραδείγματος χάριν να γίνουν τα παιδιά περισσότερο ανοιχτόμυαλα, να αποκτήσουν συναισθηματική ισορροπία. Υπογραμμίζεται και το δικαίωμα των εκπαιδευτικών να διδάσκουν σε ένα περιβάλλον ηρεμίας και γενικότερα σεβασμού της προσωπικότητας τους, τη στιγμή μάλιστα που και οι ίδιες /οι, όπως και οι γονείς και κηδεμόνες των παιδιών, έχουν πολλές άλλες υποχρεώσεις εκτός σχολείου, κυρίως οικογενειακές.
Επίσης, ζητείται από τους μαθητές και τις μαθήτριες να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Ακόμη κι αν δεν δημιουργούν πρόβλημα (τα μέλη του πενταμελούς ), τους γίνεται προτροπή να μην ενθαρρύνουν με τη συμπεριφορά τους τους "ταραχοποιούς". Εδώ τα παιδιά δικαιολογούνται με την ίδια πάνω κάτω διατύπωση: "τους μιλάμε αλλά δεν μας ακούνε".
Ζητείται γενικότερα σεβασμός. Αυτή η λέξη επαναλαμβάνεται κατά τη διάρκεια του συμβουλίου είτε η ίδια είτε συνώνυμά της: εκτίμηση, μη απαξίωση, να μας υπολογίζουν, να μας ακούνε κλπ. Σεβασμός απέναντι στους καθηγητές και στις καθηγήτριες, απέναντι στους συμμαθητές και στις συμμαθήτριες.
Προτρέπονται τα παιδιά να εκφράσουν την άποψή τους και να προτείνουν λύσεις. Σε αυτή τη φάση τα παιδιά δεν δείχνουν ιδιαίτερη πρωτοτυπία. Ίσως και δεν έχουν διάθεση. Μένουν στα τετριμμένα: συχνά λένε πως οι καθηγητές/τριες πρέπει να είναι πιο αυστηροί/ές, να βγάζουν έξω τους μαθητές που δημιουργούν πρόβλημα, να γίνεται αλλαγή θέσης μαθητών που προκαλούν προβλήματα.
Συχνά, βέβαια, - κάνοντας την αυτοκριτική μας που γενικώς δεν γίνεται κατά τη διάρκεια του συμβουλίου - οι προβληματικές συμπεριφοράς έχουν σχέση με την ασυνέπεια των εκπαιδευτικών. Μπορεί να αναλίσκονται σε παρατηρήσεις επί παρατηρήσεων, να προειδοποιούν συνεχώς σαν οι μαθητές να πάσχουν από κουφαμάρα ή από χαζομάρα. Σπάνια ή αργά μπορεί να υλοποιούν τις προειδοποιητικές επιπτώσεις που έχουν εξαγγείλει, οι οποίες έχουν βαπτιστεί παιδαγωγικά μέτρα. Στην πλειοψηφία τους όμως πρόκειται για τιμωρίες, αφού είναι άσχετες με το παράπτωμα. Επίσης, τα προβλήματα πειθαρχίας οφείλονται σε βαρεμάρα, στην έλλειψη ενδιαφέροντος και προοπτικής, στην κυριαρχία της χρησιμοθηρίας. Ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να γίνει το μάθημα πιο ενδιαφέρον, με περισσότερο και ποιοτικό πολυμεσικό υλικό, αγγίζοντας περισσότερο τις ανάγκες των παιδιών. Μπορεί να ζητήσει από τις μαθήτριες και τους μαθητές να προτείνουν ιδέες για βελτίωση του μαθήματος και να προσπαθήσουν από κοινού να τις πραγματοποιήσουν. Υπάρχουν κι άλλα.
Βασική προυπόθεση, για να αποδειχθεί αποτελεσματική η διαδικασία, είναι να υπάρχει συντονιστής που σύμφωνα με το νόμο είναι ο αρχαιότερος/η εκπαιδευτικός ή η διευθύντρια ή ο διευθυντής, εφόσον διδάσκουν στο τμήμα. Ο λόγος χρειάζεται να δίνεται ισότιμα και να ενθαρρύνονται οι μαθητές και οι μαθήτριες να εκφράσουν τις απόψεις τους. Οι εκπαιδευτικοί να προσπαθούν να κατανοήσουν συμπεριφορές και στάσεις, μπαίνοντας στη θέση των παιδιών, αφού άλλωστε σε διαφορετικούς, βέβαια, καιρούς υπήρξαν μέλη της μαθητικής κοινότητας. Μην ξεχνάμε ότι, γενικώς, ως μαθήτριες και μαθητές ήμασταν πιο πειθαρχικοί, αφού είχαμε γενικώς καλές τουλάχιστον επιδόσεις και έλεγαν στους γονείς μας καλά λόγια οι καθηγήτριες και οι καθηγητές μας .
Επίσης, πριν από την πραγματοποίηση του συμβουλίου χρειάζεται να υπάρξει συνεννόηση ανάμεσα στις/στους εκπαιδευτικούς του τμήματος, έτσι ώστε να υπάρχει κοινή γραμμή σε βασικά θέματα. Διαφοροποιήσεις, βεβαίως, στα επιμέρους ζητήματα είναι φυσιολογικό, ανεκτό, σεβαστό και θεμιτό.
Άλλωστε να έχουμε συνεχώς στο νου μας ότι οι μαθήτριες - και περισσότερο οι μαθητές - βλέπουν τη σχέση με τον καθηγητή ή την καθηγήτρια ως μία σχέση υποτέλειας ανάμεσα σε εξουσιαστή και εξουσιαζόμενο. Έτσι, επιλέγουν συχνά το δρόμο της επανάστασης χωρίς αιτία αλλά με πολλές αφορμές. Συχνά δεν επιβραβεύεται η δημοκρατικότητα που μπορεί να επιδείξει ένας καθηγητής, ενώ από την άλλη πλευρά μπορεί να επιβραβεύεται η αυταρχικότητα που μπορεί να εκδηλώσει ένας άλλος. Είναι, θεωρώ, λεπτά τα όρια ανάμεσα στην υποχωρητικότητα/την αδυναμία επιβολής ορίων και την δημοκρατικότητα/διαλλακτικότητα από τη μία πλευρά και από την άλλη της αποφασιστικής συνεπούς αυστηρής στάσης και της αυταρχικότητας απέναντι στα παιδιά.
Θεωρώ, καταλήγοντας, ότι, εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις που έχω επισημάνει πιο πάνω, το συμβούλιο τμήματος είναι ένας δημοκρατικός θεσμός, ο οποίος μπορεί πραγματικά να βοηθήσει στην επίλυση προβλημάτων και περαιτέρω να σηματοδοτήσει μια νέα αρχή πιο εποικοδομητική, κυρίως στις σχέσεις μαθητριών μαθητών και εκπαιδευτικών αλλά και στις επιδόσεις του μαθητικού αλλά, μην το παραμελούμε, και του εκπαιδευτικού κόσμου.
Βαγγέλης Δήμας
Φιλόλογος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου