Μαθήματα αστροφυσικής στους μαθητές των ακριτικών νησιών!
Alfavita NewsroomΤο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών ( ΕΑΑ), πραγματοποιεί ένα μεγάλο άνοιγμα στην κοινωνία με την διάχυση γνώσης αιχμής σε ακριτικά νησιά και σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ΑΜΕΑ, Ρομά, προσφυγόπουλα, τρόφιμοι σωφρονιστικών καταστημάτων κ.λ.π.
Όπως σημειώνει σε εκτενές δημοσίευμα του ο Παναγιώτης Γεωργουδής στην efsyn.gr το προηγούμενο διάστημα τετρακόσιοι μαθητές και νέοι, 56 δάσκαλοι από τα Δωδεκάνησα, μεταξύ των οποίων, Λειψοί, Αστυπάλαια, Κάλυμνος, Κάσο ,Κως, Λέρος, Πάτμος Τήλος και Ρόδος, συλλάβισαν την μαγεία των άστρων, μαθαίνοντας αστροφυσική, επιστημονική μεθοδολογία κ.λ.π.
Οι μαθητές εκπόνησαν τις δικές τους κατασκευές, δημιούργησαν αυτοσχέδια αστρονομικά όργανα, πραγματοποίησαν πειράματα, ψηλαφίζοντας σε βάθος το νόημα της Επιστήμης και του Ορθού Λόγου σε συνάφεια με την Φύση. Η πολύμορφη αυτή επιστημονική και κοινωνική δράση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος UniveALL.
Ο Πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Μανώλης Πλειώνης, έχει εκπονήσει την στρατηγική διάχυσης της γνώσης σε ευάλωτες και απομακρυσμένες ομάδες ως θεμελιώδη άξονα της Δημοκρατίας. Μάλιστα ο ίδιος στην εν λόγω συνέντευξη, τονίζει μεταξύ των άλλων πως, οι «ενημερωμένοι πολίτες και με ευρεία παιδεία μπορούν να αντιληφθούν τα κοινωνικά και διεθνή διακυβεύματα και την αναγκαιότητα συμμετοχής στα κοινά, απαραίτητης προϋπόθεσης για την εμπέδωση της δημοκρατίας». Ο κ. Πλειώνης και ο ερευνητής Αλέξανδρος Χιωτέλλης , που «έτρεξε» το πρόγραμμα στα Δωδεκάνησα μιλούν στην «Εφ.Συν.», για το σημαντικό αυτό εγχείρημα.
- Κύριε Πλειώνη, υπάρχει μια συστηματική και αυξανόμενη δραστηριότητα του ΕΑΑ σε θέματα διάχυσης και εκλαΐκευσης της επιστημονικής γνώσης. Που οφείλεται αυτή η εξωστρέφεια;
Θα μου επιτρέψετε, πριν απαντήσω την ερώτηση σας αυτή, να αναφερθώ στον Ερευνητικό Φορέα που υπηρετώ εδώ και 7 και πλέον χρόνια, ως Διευθυντής και Πρόεδρος. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) έχει μακρά και αδιατάρακτη ιστορία 182 ετών προσφοράς στην παραγωγή νέας γνώσης και παροχής επιστημονικών υπηρεσιών προς την Πολιτεία, ως το πρώτο Ερευνητικό κέντρο της νεότερης Ελλάδας. Θεμελιώδης αποστολή μας είναι η εκπόνηση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας για τη μελέτη και κατανόηση της Φύσης, των διεργασιών που συντελούνται στα έγκατα και στην επιφάνεια της Γης, στην ατμόσφαιρα, στο εγγύς διάστημα έως και στο μακρινό Σύμπαν. Σκοπός, βέβαια, της επιστημονικής έρευνας εκτός από την κατανόηση της Φύσης και της ζωής είναι και η κατανόηση των κοινωνικο-οικονομικών διεργασιών που συμπλέκονται με την τεχνολογική ανάπτυξη και που στόχο θα έπρεπε να έχουν την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου και του περιβάλλοντος. Δυστυχώς, οι αξίες που έχουν κυριαρχήσει σε πλανητικό επίπεδο, αυτές της άκρατης κερδοφορίας, της ιδιοποίησης πόρων του πλανήτη, του πλουτισμού και της ιδιοτέλειας θέτουν σε ευθεία αμφισβήτηση αυτούς τους στόχους, και οδηγούν την ανθρωπότητα σε γενικευμένους ανταγωνισμούς, παγκόσμιες κρίσεις και πολέμους, τα τελευταία δε χρόνια με μεγαλύτερη ένταση.
- Χρησιμοποιείτε την γνώση ως απελευθερωτική διαδικασία;
Βεβαίως. Τι όπλο έχει η κοινωνία για να προσπαθήσει να αντιδράσει σε αυτές τις δυσοίωνες εξελίξεις; Το πρώτιστο θα μου επιτρέψετε να πω είναι η Γνώση. Η γνώση της φυσικής και κοινωνικής πραγματικότητας, και των αλληλεπιδράσεών τους, ενισχύει την κοινωνική συνοχή και αποτελεί κυματοθραύστη της παραπληροφόρησης και των θεωριών συνομωσίας που κατακλύζουν δυστυχώς τον δημόσιο διάλογο και διευκολύνουν την χειραγώγηση των πολιτών από παράκεντρα εξουσίας. Με άλλα λόγια, πολίτες ενημερωμένοι και με ευρεία παιδεία μπορούν να αντιληφθούν τα κοινωνικά και διεθνή διακυβεύματα και την αναγκαιότητα συμμετοχής στα κοινά, απαραίτητης προϋπόθεσης για την εμπέδωση της δημοκρατίας. Η διάχυση της επιστημονικής γνώσης στους πολίτες θεμελιώνει την λογική και τον ορθολογικό τρόπο σκέψης, που θεωρώ ότι είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την δημοκρατική συγκρότηση της κοινωνίας.
Εκτός λοιπόν από την έντονη ερευνητική δραστηριότητα των επιστημόνων του ΕΑΑ, που βρίσκεται στη παγκόσμια αιχμή, και πιστοί στις παραπάνω αρχές, αναπτύσσουμε και δράσεις ενημέρωσης και εκλαΐκευσης της επιστημονικής γνώσης που απευθύνονται διαχρονικά κυρίως σε μαθητές και στο πλατύ κοινό που υλοποιούνται κυρίως από τα Κέντρα Επισκεπτών του ΕΑΑ, αλλά τα τελευταία χρόνια έχουμε αναπτύξει τη στρατηγική της διάδοσης της γνώσης και σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες ή σε ομάδες που δεν έχουν ικανοποιητική πρόσβαση στη γνώση, ανάμεσα τους μαθητές ακριτικών περιοχών της Ελλάδας, μαθητές ΑΜΕΑ, μαθητές Ρομά, τρόφιμους σωφρονιστικών καταστημάτων, παλαιότερα δε και προσφυγόπουλα.
- Υπάρχει ανταπόκριση από τους αποδέκτες των προσπαθειών σας, από τη νεολαία, τους ακρίτες, τους πολίτες που δεν έχουν εύκολη πρόσβαση στη γνώση;
Απίστευτη ανταπόκριση, που ξεπερνά τις πιο ευοίωνες προβλέψεις… Ο συνεργάτης μου και υπεύθυνος πολλών εκ των δράσεων αυτών, ο Δρ. Αλέξανδρος Χιωτέλλης, θα αναφερθεί διεξοδικά σε αυτό, εγώ απλώς θέλω να επισημάνω την τεράστια ικανοποίηση του να μεταδίδεις γνώσεις σε παιδιά «ενός κατώτερου θεού», παιδιά που λόγω συγκυρίας, αδυναμίας ή εξωγενών συνθηκών δεν έχουν ισότιμη πρόσβαση στη γνώση, που όμως και ονειρεύονται, και διψούν για γνώση και «ταξιδεύουν» με χαρά στον όμορφο κόσμο της φύσης, χωρίς προϋποθέσεις και ιδιοτέλειες. Ως απερχόμενος Πρόεδρος του ΕΑΑ, καθότι η θητεία μου λήγει σε λίγους μήνες, νιώθω ιδιαίτερα υπερήφανος που κατά την θητεία μου μπορέσαμε να επεκτείνουμε τις δράσεις μας και προς αυτές τις κοινωνικές ομάδες και ελπίζω και εύχομαι και ο επόμενος Πρόεδρος του ΕΑΑ να έχει τις ίδιες ευαισθησίες και να αναπτύξει ακόμα περαιτέρω αυτές τις πρωτοβουλίες.
- Πως γεννήθηκε αρχικά η ιδέα για το πρόγραμμα «UniversALL: αστρονομία για μαθητές ακριτικών περιοχών»;
Στο πλαίσιο των δράσεων διάχυσης του ΕΑΑ και παρατηρώντας το πλήθος των μαθητών που μας επισκέπτονται από όλη την Ελλάδα, αποφασίσαμε με τον Πρόεδρο του ΕΑΑ να σχεδιάσουμε μια δράση εστιασμένη σε ακρίτες μαθητές και να εφαρμόσουμε τη ρήση ότι «πάει το βουνό στον Μωάμεθ». Έτσι γεννήθηκε η ιδέα του UniversALL, ένα πρόγραμμα που έχει ως απώτερο στόχο να σπάσει την εικόνα ότι η επιστήμη παράγεται και ανακυκλώνεται μόνο στα μητροπολιτικά κέντρα και να υπηρετήσει την πανανθρώπινη αξία ότι η γνώση και η επιστήμη ανήκει σε όλους.
Το πρόγραμμα UniversALL σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε για πρώτη χρονιά πιλοτικά στην περιφέρεια των Δωδεκανήσων. Η επιλογή της περιοχής βασίστηκε στο γεγονός ότι λόγω της νησιωτικότητας και της μη εγγύτητάς της στην Αθήνα, η πρόσβαση των μαθητών στις δράσεις του ΕΑΑ καθίσταται δύσκολη έως και αδύνατη.
- Κύριε Χιωτέλλη, ποιο είναι το περιεχόμενο και οι βασικοί άξονες της δράσης;
Βασική αρχή της δράσης ήταν αφενός μεν να προσφέρει μία ενδελεχή επαφή των μαθητών με την επιστημονική σκέψη και μεθοδολογία και αφετέρου να δομηθεί μία σταθερή σχέση μεταξύ του ΕΑΑ και του εκπαιδευτικού οικοσυστήματος των Δωδεκανήσων. Έτσι, αποποιούμενοι τον ρόλο «του διάττοντα αστέρα», σχεδιάσαμε μία δράση που να διαρκεί όλη τη σχολική χρονιά, δηλαδή από τον Οκτώβριο έως τον Ιούνιο.
Ο πρώτος βασικός άξονας του προγράμματος ήταν η πραγματοποίηση μιας σειράς περιοδικών διαδικτυακών σεμιναρίων, που περιελάμβαναν διαδραστικές παρουσιάσεις, , ζωντανές παρατηρήσεις από τα τηλεσκόπια του ΕΑΑ και εκτέλεση πειραμάτων από τους ίδιους τους μαθητές. Στον δεύτερο άξονα της δράσης, δώσαμε τη δυνατότητα στους μαθητές, να εκπονήσουν τις δικές τους εργασίες πάνω στο αντικείμενο της αστροφυσικής, υπό την καθοδήγηση και εποπτεία των καθηγητών τους και των ερευνητών του ΕΑΑ. Τέλος η δράση περιελάμβανε την επίσκεψη των ερευνητών του ΕΑΑ στα μετέχοντα νησιά, ώστε να γνωριστούν από κοντά με μαθητές και εκπαιδευτικούς και να πραγματοποιήσουν από κοινού εκδηλώσεις στην τοπική κοινωνία με θέμα την αστρονομία και την επιστήμη.
- Υπήρξε ανταπόκριση από τα σχολεία στο κάλεσμα για συμμετοχή στο πρόγραμμα;
Το πρόγραμμα εφαρμόστηκε πρώτη χρονιά πιλοτικά, επομένως αρχικά δεν είχαμε ιδέα ποια θα είναι η ανταπόκριση των σχολείων. Η συμμετοχή που υπήρξε ξεπέρασε κάθε αρχική μας προσδοκία. Στο κάλεσμά μας ανταποκρίθηκαν 19 σχολεία από την Αστυπάλαια, την Κάλυμνο, την Κάσο, την Κω, τους Λειψούς, τη Λέρο, την Πάτμο, τη Ρόδο και την Τήλο, 56 εκπαιδευτικοί και πάνω από 400 μαθητές.
- Τι σας έκανε κάτι ιδιαίτερη εντύπωση από τη συμμετοχή των μαθητών;
Αυτό που πραγματικά μας άφησε άφωνους ήταν η μεθοδικότητα, η ομαδοσυνεργατικότητα, η φαντασία και η ποιότητα, με την οποία πραγματοποίησαν οι μαθητές τις εργασίες τους. Η ιδέα να τους αφήσουμε ελεύθερους να αυτοσχεδιάσουν πάνω στη θεματολογία και τη μεθοδολογία των εργασιών, αποδείχτηκε σοφή. Οι μαθητές πήραν τις εργασίες στα χέρια τους και μέσω της αχαλίνωτης φαντασίας και δημιουργικότητάς τους, έκαναν καταπληκτικά πράγματα. Κατασκεύασαν αυτοσχέδια αστρονομικά όργανα, εκτέλεσαν πειράματα, δημιούργησαν εντυπωσιακά videos και animations, έφτιαξαν παιχνίδια ερωτήσεων για το κοινό, μέχρι και επιτραπέζια παιχνίδια! Με λίγα λόγια, οι μαθητές δαπάνησαν χρόνο, κόπο και φαιά ουσία, όχι στο κυνήγι κάποιου βαθμού, αλλά γιατί με αφορμή την αστρονομία, απασφαλίστηκε η δημιουργικότητά τους. Έχει μάλιστα, ιδιαίτερη σημασία ότι οι μαθητές αυτοί συχνά ήταν αυτό που λέμε «μαθητές από τα πίσω θρανία.
- Μπορείτε να μας περιγράψετε πιο αναλυτικά τις δράσεις σας στην τοπική κοινωνία κατά την επίσκεψή σας στα νησιά;
Μέχρι στιγμής έχουμε επισκεφτεί πέντε από τα εννέα νησιά που μετέχουν στο πρόγραμμα, Αστυπάλαια, Τήλο, Ρόδο, Κω και Κάσο και έπεται η επίσκεψή μας στα άλλα τέσσερα, Κάλυμνο, Λέρο, Λειψούς και Πάτμο. Το πρόγραμμα των δράσεων περιλαμβάνει παιδικά εργαστήρια, με διαδραστικές ομιλίες, κατασκευές αυτοσχέδιων πυραύλων, παρατηρήσεις του ήλιου με ηλιακά τηλεσκόπια. Τα βράδια γίνονται οι εκδηλώσεις για το ευρύ κοινό, με διαλέξεις από τους ερευνητές του ΕΑΑ, παρουσιάσεις από τους μαθητές και αστροπαρατηρήσεις με τα τηλεσκόπια του ΕΑΑ.
Στο σημείο αυτό, οφείλουμε να πούμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στους δήμους των νησιών και στους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων για τη ζεστή τους φιλοξενία και κυρίως στους μετέχοντες εκπαιδευτικούς, που έτρεχαν ασταμάτητα, προκειμένου να στηρίξουν τόσο εμάς, όσο και τους μαθητές τους σε ό,τι χρειαζόταν.
- Θα υπάρχει συνέχεια του προγράμματος με τη νέα σχολική χρονιά;
Με δεδομένο ότι το στοίχημα κερδήθηκε, και με το παραπάνω, το πρόγραμμα θα εμπλουτιστεί και θα συνεχιστεί και την επόμενη σχολική χρονιά σε άλλη ακριτική περιφέρεια. Όμως, απώτερος στόχος είναι η δράση να συνεχίζεται από τους εκπαιδευτικούς και μετά το πέρας αυτής. Οι εκπαιδευτικοί των Δωδεκανήσων, έχοντας όλο το υλικό των διαλέξεων στα χέρια τους, την τεχνογνωσία και τη διασύνδεση με το ΕΑΑ αλλά και μεταξύ τους, μπορούν πλέον να πάρουν τη δράση στα χέρια τους και να τη συνεχίσουν τις επόμενες χρονιές. Εξάλλου, το UnivesALL θέλει να αποτελέσει τον σπόρο που θα αναπτυχθεί και θα ανθίσει στα χέρια των τόσο αξιόλογων εκπαιδευτικών που συναντά στο διάβα του.
- Και ποιος θα είναι ο επόμενος σταθμός;
Το ΕΑΑ μέσω της δράσης UniverALL φορτώνει την επιστημοσύνη του, τους πυραύλους και τα τηλεσκόπιά του και του χρόνου αναχωρεί για τα νησιά του βορείου Αιγαίου!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου