Αν και οι ανησυχίες γύρω από τη σταδιακή απομάκρυνση από τη δημόσια παιδεία είναι εύλογες, οι συνθήκες δημιουργίας του Ataxia και οι αξίες που πρεσβεύει δεν συνάδουν με το πρότυπο των charter schools, που συχνά προωθούνται με κερδοσκοπικά ή εμπορικά κίνητρα.
Το Ataxia School διαφέρει επομένως ουσιαστικά από τα charter schools και ενσαρκώνει τις αρχές των κοινών, όχι του κρατικού ή εμπορευματικού μοντέλου εκπαίδευσης. Ας επιχειρηματολογήσουμε πάνω σε αυτό σε απλές βασικές θέσεις:
ΔΙΑΦΟΡΑ ΚΟΙΝΩΝ/ΔΗΜΟΣΙΟΥ
Σύμφωνα με την Elinor Ostrom (1990) και τον David Bollier (2014), τα κοινά είναι συλλογικές προσπάθειες διαχείρισης πόρων με βάση τη συμμετοχική δημοκρατία και την αλληλεγγύη, ανεξάρτητα από κρατική αυθεντία. Το Ataxia School ενσωματώνει αυτές τις αξίες, βασιζόμενο στην κοινότητα και την αυτοδιαχείριση, ενώ ένα charter school εξαρτάται από κρατική χρηματοδότηση και έλεγχο αποδοτικότητας (Ravitch, 2010), κάτι που δεν συμβαίνει με το Αtaxia.
ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ CHARTER SCHOOLS ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Αρχικά να τονίσουμε ότι το Ataxia School αξιοποίησε την υπάρχουσα νομική δυνατότητα ίδρυσης Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης (ΚΟΙΝΣΕΠ) και λειτουργεί σε πλήρη νομιμότητα, χωρίς να διανοίγει δρόμο για ένα νέο εκπαιδευτικό σύστημα στηριζόμενο σε ιδιωτικά συμφέροντα ή κρατικές επιδοτήσεις, όπως εντέχνως παρουσιάζεται.
Η ιδέα των charter schools προέρχεται από την αμερικανική εκπαιδευτική πολιτική, όπου δημιουργήθηκαν ως δημόσια χρηματοδοτούμενα αλλά ανεξάρτητα σχολεία, τα οποία συνήθως αποσκοπούν στην αύξηση της αποδοτικότητας μέσω της τυποποιημένης αξιολόγησης και του ανταγωνισμού (Bulkley & Fisler, 2002). Αυτά τα σχολεία χρηματοδοτούνται από το δημόσιο και δεν έχουν δίδακτρα, ωστόσο λειτουργούν υπό ιδιωτική διαχείριση και διέπονται από ένα “χάρτη” (charter), δηλαδή μια σύμβαση που τα καθοδηγεί σε συγκεκριμένους στόχους και όρους λειτουργίας.
Στην Ελλάδα, το νομοθετικό και κοινωνικό πλαίσιο δεν υποστηρίζει αυτή τη δομή για αρκετούς λόγους:
Πρακτικά και νομικά, η ίδρυση charter schools στην Ελλάδα δεν είναι δυνατή, καθώς δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο που να υποστηρίζει τη λειτουργία τους. Στις ΗΠΑ, τα charter schools είναι δημόσια χρηματοδοτούμενα αλλά διοικητικά αυτόνομα σχολεία, λειτουργώντας σε μια ειδική κατηγορία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού εκπαιδευτικού συστήματος, με δυνατότητα να ακολουθούν διαφορετικά προγράμματα και προσεγγίσεις βάσει επιδόσεων.
Νομικά εμπόδια στην Ελλάδα
1. Έλλειψη θεσμικού πλαισίου: Η ελληνική νομοθεσία δεν προβλέπει κατηγορία σχολείων με αυτονομία από το Υπουργείο Παιδείας που να είναι δημόσια χρηματοδοτούμενα, αλλά ούτε ιδιωτικά. Η κρατική εκπαίδευση υπάγεται πλήρως στον έλεγχο του κράτους και τα δημόσια σχολεία ακολουθούν ενιαίο πρόγραμμα σπουδών- όπως και τα ιδιωτικά, αν και μπορούν να διαφοροποιηθούν σε σημαντικό βαθμό ως προς την εφαρμογή – .
2. Συνταγματικές διατάξεις: Το Σύνταγμα της Ελλάδας (άρθρο 16) διασφαλίζει τη δωρεάν δημόσια εκπαίδευση υπό τον κρατικό έλεγχο, αποκλείοντας τον διαμοιρασμό της κρατικής χρηματοδότησης σε ιδιωτικούς φορείς με αυτονομία. Οποιαδήποτε προσπάθεια για εισαγωγή charter schools θα απαιτούσε συνταγματική αναθεώρηση.
Έγινε συνταγματική αναθεώρηση ή προκαλέσαμε τέτοια συζήτηση και δεν το καταλάβαμε; Η πρόβα ιδιωτικοποιήσεων ξεκίνησε από το Στειρι; Ή μήπως άθελα μας ανοίξαμε την κερκόπορτα ώστε οι μεγάλοι επενδυτές να αρπάξουν την ευκαιρία και να ανοίξουν σχολεία σε ερημωμένα χωριά, χωρίς μαθητές/τριες;
ΈΛΛΕΙΨΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΟΥ ΚΙΝΗΤΡΟΥ
Τα charter schools συχνά προσελκύουν ιδιωτική χρηματοδότηση, ιδρύματα και επενδυτές με στόχο τη βελτίωση των επιδόσεων, αλλά και την αποκόμιση κερδών. Το Ataxia School είναι ένα μη κερδοσκοπικό εγχείρημα, βασισμένο σε προσωπική εργασία και οικονομικούς πόρους των ίδιων των μελών του, χωρίς χορηγίες ή επιδοτήσεις από μεγάλους οργανισμούς ή εταιρείες. Το στοιχείο αυτό διαφοροποιεί θεμελιωδώς το Ataxia από τη φιλοσοφία και τον τρόπο χρηματοδότησης των charter schools (Miron, Urschel, & Saxton, 2011). Ενώ τυπικά οι ΚΟΙΝΣΕΠ μπορεί να λειτουργούν με όρους οικονομικής βιωσιμότητας, το Ataxia School έχει ιδρυθεί και διαχειρίζεται από ανθρώπους που προέρχονται από την τοπική κοινότητα, χωρίς στόχο το κέρδος.
ΑΠΟΥΣΙΑ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Ή ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΜΕ ΚΟΥΠΟΝΙΑ
Ένα βασικό στοιχείο των charter schools είναι ότι λειτουργούν ως δημόσια χρηματοδοτούμενα ιδιωτικά σχολεία και συχνά λαμβάνουν κρατικές επιχορηγήσεις. Στην περίπτωση του Ataxia School, δεν υπάρχει κρατική επιχορήγηση ή κουπόνια που να προωθούν την ελεύθερη επιλογή και την κερδοφορία. Το Ataxia δεν στηρίζεται σε κουπόνια και ιδιωτική υποστήριξη που να προάγει την κατηγοριοποίηση ή τον ανταγωνισμό με το δημόσιο σύστημα, ένα χαρακτηριστικό που αποτελεί βασικό πυλώνα της κριτικής στα charter schools (Ravitch, 2010).
ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟ
Το Ataxia School, έχει στόχο να προάγει έναν τύπο παιδείας που δεν επικεντρώνεται στην ακαδημαϊκή βαθμοθηρία και στον ανταγωνισμό. Αντίθετα, προωθεί τις αξίες της κοινότητας, του διαλόγου και της συμμετοχής, ενώ τα charter schools συχνά επικεντρώνονται σε ποσοτικά κριτήρια απόδοσης, όπως οι επιδόσεις των μαθητών και η οικονομική βιωσιμότητα (Bulkley & Fisler, 2002).
ΔΕΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΖΕΤΑΙ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Το Ataxia School δεν εγγράφει μαθητές από γειτονικά κρατικά σχολεία, κάτι που το απομακρύνει από οποιαδήποτε ανταγωνιστική σχέση με αυτά. Αντιθέτως, σέβεται τη λειτουργία των δημόσιων σχολείων και αναγνωρίζει τον ρόλο τους στην τοπική κοινωνία. Επίσης, έχει δεσμευτεί να μην προσελκύσει μαζικά εγγραφές από την περιοχή, γεγονός που αποδεικνύει τη δέσμευσή του να λειτουργεί συμπληρωματικά και όχι ανταγωνιστικά προς το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα.
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι οι κατηγορίες που προσάπτονται στο Ataxia School ως δήθεν «προάγγελο» charter schools αποτελούν προπαγανδιστικά επιχειρήματα που εξυπηρετούν ιδεολογικές ηγεμονίες στον χώρο της εκπαίδευσης που εκπορεύονται από συγκεκριμένα ιδεολογικά κέντρα. Στην πραγματικότητα, το εγχείρημα του Ataxia School δεν απειλεί την δημόσια παιδεία ούτε ανοίγει τον δρόμο για την ιδιωτικοποίησή της, όπως κινδυνολογικά σκίζουν τα ιμάτια τους οι επαγγελματίες επαναστάτες για να δικαιολογήσουν την ύπαρξη τους. Το Ataxia School, με το πρόταγμα της αποαστικοποίησης, ανταποκρίνεται σε μια βαθιά κοινωνική ανάγκη και αποτελεί παράδειγμα συλλογικής δράσης από τα κάτω, σε μια περιοχή που το κράτος έχει εγκαταλείψει, χωρίς καμία οικονομική προοπτική κέρδους ή ιδιωτικό συμφέρον.
Σε ένα ημιορεινό χωριό με ελάχιστους μόνιμους κατοίκους και χωρίς αριθμό μαθητών/τριων ικανό για κερδοφορία δεν μπορεί να υπάρξει χώρος για επιχειρηματίες ή επενδυτές που να αποσκοπούν σε οφέλη. Αν τα κλειστά σχολειά στα χωριά μας ήταν «κελεπούρια» γιατί κι άλλοι «επενδυτές» δεν τα έχουν ήδη αξιοποιήσει; Το Ataxia School είναι το αποτέλεσμα ενός οράματος για μια συμμετοχική, κοινοτική παιδεία που πηγάζει από την κοινότητα και υπάρχει μόνο χάρη στη συλλογική αφοσίωση ανθρώπων με πίστη στις αρχές των κοινών. Είναι μια προσπάθεια αληθινής αυτοθέσμισης που υπερβαίνει τη λογική του κέρδους και στοχεύει στην αναβίωση της κοινότητας μέσω της εκπαίδευσης.
Αντί για απειλή, το Ataxia School αποτελεί την επιβεβαίωση ότι η παιδεία μπορεί να ανθίσει μέσα από τη δύναμη της κοινότητας, της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης. Πρόκειται για μια δημοκρατική πρόταση παιδείας που, αντί να αντιγράφει ξένα πρότυπα, δημιουργεί τις δικές της ρίζες, έτοιμη να υποστηρίξει την κοινωνική συνοχή, την πολιτιστική συνέχεια και την πραγματική παιδεία σε τόπους που το χρειάζονται περισσότερο από ποτέ.
*Η ομάδα του Ataxia school
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου