«Του φωνάζω και δε γυρίζει! Δε με βλέπει όταν του μιλώ! Με γράφει! Κολλά πάνω σε καταστάσεις και πράγματα! Μιλά παράξενα! Δε μιλά! Μιλούσε αλλά σταμάτησε να μιλά σε κάποια φάση!...» κι άλλα πολλά τέτοια σχόλια εκφράζουν γονείς σε επαγγελματίες, στους οποίους καταφεύγουν, με κυριότερο παράπονο ότι το παιδί τους «αργεί να μιλήσει».
Την τελευταία δεκαετία παρουσιάζεται μια δραματική αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης του αυτισμού. Τα νέα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας υπολογίζουν ένα μέσο όρο παγκόσμιας εμφάνισης του αυτισμού σε 62/10 000 , το οποίο δηλώνει ότι ένα παιδί στα 160 μπορεί να κινδυνεύει να εμφανίσει Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος. Αυτός ο υπολογισμός παρουσιάζει ένα μέσο όρο, αλλά η παρουσία του αυτισμού φαίνεται να διαφέρει σημαντικά σε διάφορες έρευνες, οι οποίες δείχνουν δεδομένα συχνότερης εμφάνισης κατά την τελευταία δεκαετία.
Επηρεάζονται τέσσερις φορές περισσότερο τα αγόρια παρά τα κορίτσια. Η πιθανότητα εμφάνισης του αυτισμού δε σχετίζεται με τη φυλετική, εθνική ή κοινωνική κατάσταση, ούτε επηρεάζει τα παιδιά, βάσει του οικογενειακού τρόπου ζωής, του εισοδήματος ή του εκπαιδευτικού επιπέδου.
Ο Αυτισμός ή η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) ορίζεται ως μια αναπτυξιακή διαταραχή που εμφανίζεται στην παιδική ηλικία. Ο αυτισμός επηρεάζει αρνητικά τις κοινωνικές, γνωστικές, γλωσσικές και επικοινωνιακές ικανότητες ενός ατόμου. Τα παιδιά που εμπίπτουν στη ΔΑΦ διαφέρουν τόσο στον βαθμό της διαταραχής τους, όσο και στα συγκεκριμένα συμπεριφορικά τους συμπτώματα.
Το αυτιστικό φάσμα, περιγράφει μια ομάδα καταστάσεων οι οποίες συγκαταλέγονται μέσα στις νευροαναπτυξιακές διαταραχές. Οι μεγαλύτερες προκλήσεις που παρουσιάζουν τα παιδιά με αυτισμό είναι δυσκολίες στην επικοινωνία, τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και στη συμπεριφορά.
Δυσκολίες στην Επικοινωνία
Να μη μιλά ή να έχει ελλειπή/περιορισμένη ομιλία
Παρουσιάζει απώλεια λέξεων, τις οποίες μπορούσε να πει προηγουμένως
Δυσκολεύεται στην έκφραση βασικών αναγκών και επιθυμιών
Παρουσιάζει φτωχή ανάπτυξη λεξιλογίου
Έχει δυσκολίες στο να ακολουθά οδηγίες ή να βρίσκει αντικείμενα τα οποία έχουν ονομαστεί
Επαναλαμβάνει ό,τι του έχει λεχθεί (ηχολαλία)
Δυσκολεύεται στην απάντηση ερωτήσεων
Η ομιλία του ακούεται διαφορετική (π.χ. «ρομποτική» ομιλία ή ομιλία η οποία έχει υψηλό τόνο)
Δυσκολίες στις Κοινωνικές δεξιότητες
Φτωχή βλεμματική επαφή με άτομα ή με αντικείμενα
Φτωχή ικανότητα παιχνιδιού (παιχνίδι προσποίησης ή κοινωνικό παιχνίδι)
Υπερβολική εστίαση σε ένα θέμα ή αντικείμενα που τον ενδιαφέρουν
Δυσκολία στο να κάνει φίλους
Κλάμα, εύκολος θυμός, έντονο γέλιο χωρίς λόγο ή σε ακατάλληλη στιγμή
Δεν αρέσει στο παιδί να το αγγίζεις ή να το κρατάς
Δυσκολίες στη συμπεριφορά/αντίδραση στον κόσμο γύρω τους
Κούνημα μπροστά πίσω, πετάλλισμα των χεριών ή άλλες κινήσεις (στιγμές αυτοαπασχόλησης)
Να μη δίνει προσοχή στα πράγματα που το παιδί βλέπει ή ακούει
Παρουσιάζει προβλήματα διαχειρισμού αλλαγής ρουτίνας
Χρησιμοποιεί αντικειμένα με ασυνήθιστο τρόπο
Παρουσιάζει ασυνήθιστη προσκόλληση σε αντικείμενα
Φαίνεται να μην έχει την αίσθηση του φόβου σε πραγματικούς κινδύνους
Πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα εισηγούνται διάφορους παράγοντες, όπως γενετικούς και περιβαλλοντικούς, οι οποίοι συμβάλλουν στην εμφάνιση της ΔΑΦ επηρεάζοντας έτσι την πρώιμη ανάπτυξη του εγκεφάλου. Ο αυτισμός θεωρείται μια εκ γενετής οργανική διαταραχή, η οποία επηρεάζει τη φυσιολογική ανάπτυξη και μορφολογία του εγκεφάλου, κυρίως κατά τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού. Μελέτες δείχνουν ότι το παιδί στο ΦΑ παρουσιάζει μια διαφορετική εικόνα του εγκεφάλου. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη δυσκολία στη διαχείριση και επεξεργασία των εισερχομένων ερεθισμάτων, που «βομβαρδίζουν καθημερινά το παιδί». Ως εκ τούτου, επηρεάζεται αρνητικά η ενεργοποίηση του βιολογικού υπόβαθρου, που κατ’ επέκταση οδηγεί στην ανάγκη επικοινωνιακής κοινωνικοποίησης εκ μέρους του βρέφους. Αυτό έχει σαν επακόλουθο να επηρεάζονται οι πρώιμες κοινωνικές δεξιότητες, όπως βλεμματική επαφή, εστίαση σε άτομα και δυσκολία στην κοινή προσοχή.
Υπάρχουν δεδομένα από επιδημιολογικές μελέτες τα οποία δείχνουν ότι δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ του τριπλού εμβολίου ιλαρά – ερυθρά - παρωτίτιδα (MMR) και του αυτισμού. Παλαιότερα δημοσιεύθηκε μελέτη η οποία είχε συσχετίσει το εμβόλιο MMR με τον αυτισμό, αλλά αυτό έχει αποδειχθεί ότι ήταν λανθασμένο και η μελέτη εκείνη αποσύρθηκε τόσο από τους συγγραφείς όσο και από το περιοδικό που την είχε δημοσιεύσει. Δεν υπάρχει κανένα δεδομένο το οποίο να εισηγείται ότι οποιονδήποτε παιδικό εμβόλιο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης της ΔΑΦ. Εν αντιθέση, υπάρχουν δεδομένα τα οποία έχουν μελετηθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τα οποία αποφάνθηκαν ότι δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ της χρήσης συντηριτικών όπως το thiomersal, το οποίο περιέχει μεθυλυδράργυρο, σε εμβόλια και των διαταραχών αυτιστικού φάσματος.
Την Άνοιξη του 2013, η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία εξέδωσε το DSM-V με τα νέα διαγνωστικά κριτήρια στην Ψυχική Υγεία. Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρίας (DSM-V) είναι εγχειρίδιο για την κατάταξη των νοητικών διαταραχών γραμμένο σε απλή γλώσσα.
Μέσα στα νέα αυτά δεδομένα, εξέδωσε και τα νέα διαγνωστικά κριτήρια για τον αυτισμό. Τα νέα διαγνωστικά κριτήρια αναφέρονται στη «Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος 299.00» (“Autistic Spectrum Disorder”), αντί του ορισμού «Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές» (“Pervasive Developmental Disorders”) που χρησιμοποιούσε το DSM-IV. Αυτό από μόνο του είναι μια μεγάλη αλλαγή για τους ειδικούς και για τους ερευνητές.
Τα νέα δεδομένα αναφέρουν 7 κριτήρια, χωρισμένα σε 2 ομάδες. Το αναθεωρημένο διαγνωστικό εγχειρίδιο μιλάει με ένα πιο ξεκάθαρο τρόπο για
Τέλος, αποσαφηνίζεται ότι
Σημαντικό είναι να αναφερθεί η νέα διαγνωστική κατηγορία, η οποία αναφέρεται στο DSΜ-V. Αυτή είναι η Κοινωνικό (πραγματολογική) Επικοινωνιακή Διαταραχή (Social (Pragmatic) Communication Disorder), η οποία αναφέρεται σε άτομα τα οποία παρουσιάζουν διαταραχές στην κοινωνική χρήση της γλώσσας, αλλά δεν παρουσιάζουν τις «Περιορισμένες, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, ενδιαφέροντα ή δραστηριότητες» οι οποίες παρατηρούνται στα άτομα στη ΔΑΦ.
Η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία εισηγείται όπως:
Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερα περιστατικά παραπέμπονται για αξιολόγηση λόγω κοινωνικο-επικοινωνιακών δυσκολιών! Στο DSM-5 αναφέρεται ότι τα συμπτώματα θα πρέπει να έχουν εκδηλωθεί σε πρώιμη αναπτυξιακή περίοδο, παρόλο που έχουν αναγνωριστεί αργότερα. Αυτό το κριτήριο ενθαρρύνει την έρευνα, την έγκαιρη διάγνωση στο ΦΑ και πιο σημαντικό την στοχευμένη έγκαιρη παρέμβαση, η οποία μερικές φορές μπορεί να είναι τόσο ενθαρρυντική όσο η πρόληψη ή ο περιορισμός της εμφάνισης των συμπτωμάτων του αυτισμού.
Για να κατανοήσουμε τηις κοινωνικο-επικοινωνιακές δυσκολίες, οι οποίες πιθανόν να παρουσιαστούν κατά την πρώιμη αναπτυξιακή περίοδο, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα στάδια της τυπικής κοινωνικο-επικοινωνιακής ανάπτυξης. Ο πιο κάτω πινακας τα παραθέτει:
στους 2 μήνες: | Προτιμούν να κοιτάζουν τα μάτια |
στους 4 μήνες:
| Χαμογελούν όταν ο γονιός τους χαμογελά |
στους 8-10 μήνες: | Ανταποκρίνονται στο όνομά τους |
στους 9 μήνες: | Αλληλεπιδρούν σε χαμόγελα, ήχους και νοήματα (social turn taking)
|
9 με 10 μηνών: | Κατανοούν όταν κάποιος δείχνει σε κοντινά αντικείμενα (αντιδρούν στην Κοινή Προσοχή (Συνδετική/ μοιρασμένη/ συνδυασμένη Προσοχή) / RJA – Responding to Joint Attention )
|
13 με 18 μηνών:
| Δείχνουν σε αντικείμενο που τους ενδιαφέρει (έχουν πρωτοβουλία Έναρξης Κοινής Προσοχής / IJA-Initiate to Joint Attention ) Εναλλάζουν το βλέμα τους ανάμεσα στο πρόσωπο και το αντικείμενο
|
18 μηνών:
| Ακολουθούν μόνα τους το βλέμμα κάποιου άλλου (π.χ. ο γονιός βλέπει κάτι και το παιδί το κοιτάζει επίσης) |
|
|
Ο εντοπισμός της ΔΑΦ είναι δύσκολος πριν την ηλικία των 12 μηνών αλλά η διάγνωση είναι συνήθως εφικτή κατά την ηλικία των 2 – 2,6 χρόνων.
Σε αυτήν την ηλικία είναι δύσκολη η πρόγνωση για αυτισμό με σαφήνεια. Τα βρέφη παρουσιάζονται κάπως παθητικά, παίρνουν πρωτοβουλία και ανταποκρίνονται μη συστηματικά και μουρμουρούν λιγότερο. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν μείωση σε
παρατήρηση/κοίταγμα σε πρόσωπο, αντίδραση σε χαμόγελο με χαμόγελο και βαβίσματα .(παρατηρήσεις μεταξύ 6-12 μηνών από Ozonoff, 2010, J Am Academy of Child & Ad Psy)
Διαφορές στην κοινωνική αλληλεπίδραση
-Έλλειψη μίμησης με παιγνίδια
-Παίζει λιγότερο και χειρίζεται διαφορετικά τα παιχνίδια του (παίζει με το δικό του τρόπο και χειρίζεται τα παιγνίδια με ανορθόδοξο τρόπο)
Σε αυτή την πρώιμη αναπτυξιακή περίοδο (12-18 μηνών) σημαντικό είναι να γίνει παρατήρηση και σε άλλους τομείς όπως οι κινητικές δεξιότητες. Συνήθως τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται στο συντονισμό των κινήσεων. Παρουσιάζεται αργοπορία στο να αρκουδίσουν, να γυρίσουν, να καθίσουν όπως επίσης και μείωση ικανότητας συντονισμού των δεξιοτήτων αυτών. Παρουσιάζουν ασυντόνιστες κινήσεις.
Επίσης αξιοσημείωτες είναι οι στερεοτυπικές συμπεριφορές, όταν υπάρχουν, οι οποίες παρουσιάζονται ως προσήλωση στα χέρια ή πετάλισμα χεριών (hand flapping) . Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό το πετάλλισμα των χεριών μπορεί να παρουσιάζεται και σε τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά, όμως εάν συνεχίζεται μετά την ηλικία των 2 χρόνων, τότε εμπίπτει μέσα στις ΔΑΦ. Ακόμα ένα χαρακτηριστικό της κατάστασης αυτής είναι η παλινδρόμηση, η οποία παρατηρείται σε διάφορους τομείς π.χ. η ομιλία η οποία σε κάποια φάση αρχίζει να μειώνεται.
Τα πρώιμα χαρακτηριστικά αυτισμού τα οποία διαφοροποιούν τις ΔΑΦ από άλλες αναπτυξιακές δυσκολίες είναι
Συνήθης ιεραρχία της πρώτης πεντάδας στόχων για νήπια με ΔΦΑ
1ος Στόχος: Λόγω των διαφορών(δυσκολιών) στην κοινωνική αλληλεπίδραση, θέλουμε τα παιδιά
(εάν το παιδί απολαμβάνει την κοινωνική αλληλεπίδραση, θα είναι ευκολότερο να προχωρήσει στον επόμενο στόχο)
2ος Στόχος: Λόγω των διαφορών στην επικοινωνία, θέλουμε τα παιδιά
3ος Στόχος: Λόγω των διαφορών στην προσοχή χρειάζεται τα παιδιά
4ος Στόχος: Λόγω των διαφορών στην επικοινωνία και στο παιχνίδι θέλουμε
5ος Στόχος: Λόγω διαφορών στην ανταπόκριση θέλουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά
Στον αυτισμό, σημαντικό δεν είναι τι κάνει ένα νήπιο αλλά τι ΔΕΝ κάνει που πρέπει να προσέξουμε!
Επίσης όλοι συμφωνούμε ότι η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση είναι εξαιρετικά κρίσιμη για παιδιά στο ΦΑ ούτως ώστε να μπορέσουν να φτάσουν στα ανώτερα γι αυτούς επίπεδα λειτουργικότητας.
Με το σκεπτικό ότι τα συμπτώματα του αυτισμού εκδηλώνονται στην πρώιμη αναπτυξιακή περίοδο, θετικό είναι το μήνυμα της έγκαιρης διάγνωσης στο ΦΑ και πιο σημαντική η έγκαιρη στοχευμένη παρέμβαση, η οποία μερικές φορές μπορεί να είναι τόσο ενθαρρυντική όσο η πρόληψη ή ο περιορισμός της εμφάνισης των συμπτωμάτων του αυτισμού.
Πηγή: Δέσπω Μηναΐδου, Λογοπαθολόγος - paidiatros.com
Περιπλανώμενοι σε θορυβώδεις κεντρικούς δρόμους και πυκνοκατοικημένες γειτονιές της Αθήνας, μαθητές του Γυμνασίου και του Λυκείου σχεδίασαν και δημιούργησαν τα δικά τους κόμικς για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις που αυτή φέρει στην περιοχή τους.
Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, έχοντας μαζί τους τα μπλοκάκια, τα στυλό και τα μολύβια τους, παιδιά ηλικίας από 12 έως 16 ετών άρχισαν να παρατηρούν τις προκλήσεις της κλιματικής-περιβαλλοντικής κρίσης προσπαθώντας να τις αποτυπώσουν σε χαρτί μπαίνοντας τα ίδια στη θέση των δημοσιογράφων.
«Μα είναι Δεκέμβριος, γιατί έχει έξω 26 βαθμούς Κελσίου; Γιατί κάνει τόση ζέστη; Γιατί υπάρχουν τόσα κλιματιστικά;», ήταν μερικά από τα ερωτήματα που έθεσαν στα δημιουργικά τους κόμικς.
Το όλο εγχείρημα ξεκίνησε γύρω στον Οκτώβρη και πρόκειται για μία δράση στο πλαίσιο του προγράμματος Youth Climate Action Fund που υλοποιήθηκε από την Athens Comics Library με την υποστήριξη του Δήμου Αθηναίων.
Σε μία σειρά εργαστηρίων comics και δημοσιογραφίας που πραγματοποιήθηκαν, η Athens Comics Library συνεργάστηκε με ομάδες εφήβων από το 60ο Γυμνάσιο Αθηνών και το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού εξερευνώντας πώς τα κόμικς μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο ευαισθητοποίησης, εκπαίδευσης και ενημέρωσης για σημαντικά και επίκαιρα ζητήματα της εποχής.
Στόχος όπως εξηγεί στο ΑΠΕ - ΜΠΕ, η ιδρύτρια της Athens Comics Library, Λήδα Τσενέ, ήταν να ενεργοποιηθούν και να ευαισθητοποιηθούν νέοι άνθρωποι για την κλιματική αλλαγή.
«Εδώ και πάρα πολλά χρόνια δουλεύουμε με το μέσο των κόμικς και τα τελευταία χρόνια έχουμε λίγο πειραματιστεί περισσότερο με το πώς μπορεί να αποκτήσει και μια πιο δημοσιογραφική προέκταση. Σκεφτήκαμε λοιπόν να προσεγγίσουμε νέα παιδιά, εφήβους που ζουν στη πόλη της Αθήνας και καθημερινά βλέπουν την αλλαγή, είτε στο σχολείο τους, στη γειτονιά τους, στην πόλη τους και να κάνουν μαζί τους μια σειρά από εργαστήρια τα οποία συνδυάζουν τη δημοσιογραφία με τα κόμικς με στόχο να φτιάξουν τις δικές τους ιστορίες γύρω από τη συγκεκριμένη θεματική. Συνεργαστήκαμε με το 60ο Γυμνάσιο Αθηνών, με μια ομάδα παιδιών Γυμνασίου και με μια ομάδα παιδιών από το εφηβικό στέκι του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Όλη η δράση ήταν καθοδηγούμενη από τα ίδια τα παιδιά, εμείς απλά δώσαμε λίγο τις κατευθύνσεις, τους είπαμε κάποια πράγματα για το πως μπορεί κάποιος να φτιάξει ένα κόμικ, πως κάνει έρευνα, τους δώσαμε κάποια εργαλεία και μέσα από αυτά τα εργαστήρια έφτιαξαν τις δικές τους ιστορίες αλλά κυρίως προβληματίστηκαν, συζήτησαν, αντάλλαξαν απόψεις σκέφτηκαν λίγο παραπάνω πως θα είναι ο κόσμος σε μερικά χρόνια από τώρα», αναφέρει η κυρία Τσενέ.
Στη βόλτα της σε γειτονιές του κέντρου της Αθήνας η 15χρονη Χάνα από την Αίγυπτο και η 16χρονη αδερφή της Χεντ το πρώτο που αμέσως αντιλήφθηκαν ήταν η αυξημένη θερμοκρασία. «Όταν κάναμε τη βόλτα μας, μας ρώτησαν αν κρυώνουμε, αν φοράμε μπουφάν ή όχι», εξηγεί η Χάνα και προσθέτει ότι το ερώτημα αυτό αποτέλεσε έμπνευση για το δικό της κόμικ, συγκρίνοντας μάλιστα πώς ήταν η κατάσταση πριν κάποια χρόνια και πώς είναι φέτος. Από την πλευρά της η Χεντ παρατηρούσε ότι η έλλειψη πρασίνου στη γειτονιά της είναι κάτι παραπάνω από εμφανής.
«Βγαίνοντας μία βόλτα εδώ στην περιοχή του Ψυρρή αυτό που παρατήρησαν τα παιδιά ήταν ότι έχει πάρα πολλά κλιματιστικά. Αυτό από μόνο του τους έκανε τρομερή εντύπωση και από εκεί ξεκίνησε μία κουβέντα για το γιατί χρειάζονται τόσο πολλά κλιματιστικά, πόσο έχει ανέβει η θερμοκρασία τα τελευταία χρόνια. Μάλιστα, μία ιστορία είναι με πρωταγωνιστή ένα κλιματιστικό. Θα έλεγα ότι είναι κάτι που τούς απασχολεί γιατί το βιώνουν στην καθημερινότητά τους. Παρά το γεγονός ότι όταν μιλάμε για κλιματική αλλαγή πάντα μιλάμε με όρους οι οποίοι είναι δυσνόητοι και έχουν και μία αρνητική ας πούμε διάσταση είτε συναισθηματική είτε οτιδήποτε άλλο, στις ιστορίες αποτυπώνουν και μία αισιοδοξία που αυτό σημαίνει ότι πιστεύουν ότι μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα και βλέπουν και τον εαυτό τους σαν μέρος αυτής της αλλαγής που είναι σημαντικό. Άρα, λοιπόν, έχουμε μία αισιοδοξία μέσα στην αρνητικότητα του θέματος», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κυρία Τσενέ.
Σύμφωνα με την υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Athens Comics Library Βασιλεία Βαξεβάνη, τα παιδιά στην αρχή της δράσης δεν είχαν αναρωτηθεί ποτέ τις επιπτώσεις της έλλειψης πρασίνου στην πόλη τους, ωστόσο όταν περιηγήθηκαν στις γειτονιές τους συνειδητοποιούσαν σιγά -σιγά ότι πραγματικά επηρεάζονται 100%.
«Παρατήρησαν όλα αυτά τα περίεργα, απλά περίεργα που συμβαίνουν από το ό,τι πλημμυρίζει η περιοχή τους, από το ό,τι ζεσταίνονται πολύ το και ό,τι αυτή τη στιγμή που είναι Δεκέμβριος, φοράμε κοντομάνικο. Άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι πρόκειται για μία καθημερινότητα», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κυρία Βαξεβάνη και προσθέτει ότι ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο στο όλο εγχείρημα ήταν η χρήση των κόμικς σαν δημοσιογραφικό εργαλείο. «Καλέσαμε τα παιδιά να παρατηρήσουν λίγο τις γειτονιές τους και να καταγράψουν μέσα από κόμικς τις εμπειρίες τους, τι βιώνουν, πώς το βιώνουν, πώς βιώνουν την κλιματική αλλαγή τα ίδια στη ζωή τους. Η τέχνη των κόμικς είναι πολύ κοντά στη γλώσσα τους. Η οπτική επικοινωνία. Οπότε πολύ εύκολα μπήκανε μέσα στο πώς θα το φτιάξουν αυτό. Το να μπουν στο ρόλο του δημοσιογράφου ήταν ένα δεύτερο επίπεδο δυσκολίας. Αυτό που προσπαθούσαμε να τους ενσταλάξουμε είναι ότι έχεις φωνή, έχει αξία αυτό που έχεις να πεις και μόνο το να κάνεις ερωτήσεις προκειμένου. Οπότε μπήκανε πολύ γρήγορα σε αυτό το ρόλο», επισημαίνει η κυρία Βαξεβάνη και συμπληρώνει ότι με την τριβή ξεκίνησαν να παρατηρούν όλο και περισσότερο χρησιμοποιώντας ακόμη και τις αισθήσεις τους όπως την όσφρηση.
Όπως εξηγεί η κυρία Τσενέ η έλλειψη πρασίνου και οι αυξημένες θερμοκρασίες ήταν από τα συχνότερα ερωτήματα των παιδιών κατά τη διάρκεια του πρότζεκτ. «Είναι κάτι που τους απασχολεί γιατί και το προαύλιό τους είναι περιστοιχισμένο από τσιμέντο», αναφέρει και τονίζει ότι ταυτόχρονα επεσήμαναν την ανάγκη για περισσότερα δέντρα, ανοιχτούς χώρους αλλά και δράσεις για τις υψηλές θερμοκρασίες.
Από την πλευρά τους η Χάνα και η Χεντ στέλνουν το δικό τους μήνυμα για την κλιματική - περιβαλλοντική κρίση. «Είμαστε επισκέπτες σε αυτήν τη Γη. Όπως γεννηθήκαμε και είδαμε ότι η Γη είναι ωραία, να βοηθήσουμε και άλλη μία γενιά να το δει. Μην τη χαλάμε με τις δράσεις μας», λέει η Χάνα, ενώ η Χεντ συμπληρώνει: «Μην χαλάσετε το περιβάλλον. Πρέπει να το σεβόμαστε».
Alfavita Newsroom