Alfavita
Ευτυχώς σήμερα έχουμε πολλές γραπτές καταθέσεις εμπειριών ατόμων με σύνδρομο Down, οι οποίες δίνουν πολλές πληροφορίες για το πώς βίωσαν την εκπαίδευσή τους
Επειδή ο χώρος της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης βρίθει «ειδικών», νομίζω ότι θα έπρεπε παράλληλα με όλους αυτούς τους «ειδικούς», να λάβουμε υπ’ όψιν μας και τις προσωπικές αυτές καταθέσεις των προσώπων που βρίσκονται στην κατάσταση της νοητικής καθυστέρησης επί συνδρόμου Down.
Οι καταθέσεις αυτές καταδεικνύουν σε πολλές περιπτώσεις και τα ελλείμματα συγκεκριμένων «επιστημονικών» πεδίων, που τουλάχιστον για λόγους λειτουργικούς μελετούν αποσπασματικά τα ανθρώπινα πρόσωπα, μέσα από ένα πρίσμα «μοντελοποιημένου ανθρώπου», που και αυτό ακόμη όσον αφορά στη φυσιολογία, μόνο δηλαδή «στο βιολογικό σώμα» σήμερα ελέγχεται.
Οι γραπτές αλλά και οι προφορικές καταθέσεις αυτών των ανθρώπων που βρίσκονται στην κατάσταση του συνδρόμου Down (Sue Buckley, 2000), θα μπορούσε να υποστηριχτεί χωρίς υπερβολή ότι «καταγγέλλουν» τον αποκλεισμό τους από τις δομές στις οποίες έχει πρόσβαση η πλειοψηφία των ανθρώπων, που βρίσκονται στην κατάσταση της τυπικής εξέλιξης (των «νορμάλ»). Από την άλλη δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι «καταστάσεις» έχουν εύρος και ποικίλουν ως προς την ποικιλότητα έκφρασης τόσο, όσο και τα πρόσωπα που βρίσκονται σε αυτές.
Η βιβλιογραφία για το ζήτημα «κοινό σχολείο versus ειδικό σχολείο»
Μήπως το σχολείο γεννάει από μόνο του τον αποκλεισμό, περιθωριοποιεί κάποιους μαθητές και επιβεβαιώνεται αυτό που λέει η βιβλιογραφία (Μπάρμπας 2007), ότι καταφέρνει κατά τη διάρκεια της φοίτησης από το νηπιαγωγείο μέχρι την 1η γυμνασίου, να αυξάνει τον αριθμό των μαθητών με δυσκολίες;
Μήπως διαχειρίζεται αναπαραγωγικά, με πλήρη αντιστοιχία, χωρίς να εξισορροπεί προς τα πάνω, το μορφωτικό κεφάλαιο των μαθητών με αποτέλεσμα αντί να επιτυγχάνεται η σύγκλιση να μεγαλώνει η «ψαλίδα»; Και γιατί εάν στη γενική εκπαίδευση υπάρχουν σοβαρά προβλήματα αυτό να μην συμβαίνει και στην ειδική εκπαίδευση, η οποία έτσι και αλλιώς είναι υποτομέας της γενικής; Τι είναι αυτό που κάνει καλύτερο το προσωπικό των ειδικών σχολείων από αυτό των γενικών σχολείων;
Επίσης «γιατί να είναι αποδεκτό ένα παιδί με σύνδρομο Down να μην παραμένει στο κοινό σχολικό πλαίσιο επειδή δεν «μοιάζει» με τα υπόλοιπα παιδιά και έχει καθυστέρηση και γιατί να είναι αποδεκτό να συνεκπαιδεύεται το ίδιο το παιδί με παιδιά που έχουν άλλου είδους δυσκολίες; Γιατί στη δεύτερη περίπτωση η διαφορετικότητα λειτουργεί ενοποιητικά, αποδέχεται τη συνεκπαίδευση των διαφορετικών, ενώ στην πρώτη περίπτωση αποκλείει τη συνεκπαίδευση;»
Έχουμε σε αγγλόφωνες χώρες πολλές έρευνες διαχρονικού χαρακτήρα που εξέτασαν συγκριτικά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα για τους μαθητές με σύνδρομο Down, όταν αυτοί φοιτούν στη γενική εκπαίδευση σε σύγκριση με την ειδική εκπαίδευση. Εδώ βέβαια πρέπει να τονίσουμε ότι σε πολλές χώρες του εξωτερικού, οι δομές της ειδικής αγωγής και τα ειδικά σχολεία λειτουργούν ως resources centers και ότι ο προσανατολισμός είναι η γενική εκπαίδευση. Ακόμη και για τους μαθητές που φοιτούν αποκλειστικά σε δομές ειδικής εκπαίδευσης οργανώνονται δράσεις και σχέδια εργασίας σε συνεργασία με τα κοινά σχολεία. Βέβαια αυτό δεν αφορά σε όλες τις χώρες του εξωτερικού.
Από τις μελέτες (Laws, G., Taylor, M., Bennie, S., and Buckley, S. (1996), Gould, S. (1998), Quail, S. (2000), Buckley SJ, Bird G, Sacks B, Archer T. (2002), και αφορούν στους μαθητές με σύνδρομο Down προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα, αφού βέβαια σημειωθεί ότι στα περισσότερα γενικά σχολεία υπήρχε επιπλέον εκπαιδευτικό προσωπικό ή συντονιστές ειδικής εκπαίδευσης, που συνεργάζονταν στενά με το υπόλοιπο διδακτικό προσωπικό του σχολείου και το συμβούλευαν σχετικά:
1. Οι μαθητές με σύνδρομο Down που παρακολουθούν σήμερα τα ειδικά σχολεία, προοδεύουν πολύ περισσότερο σε σχέση με την πρόοδο που παρουσίαζαν οι μαθητές με σύνδρομο Down που φοιτούσαν σε ειδικά σχολεία πριν μία δεκαετία. Αυτό οφείλεται στην αύξηση των γνώσεων μας για τους μαθητές με σύνδρομο Down.
2. Δεν διαπιστώνονται ιδιαίτερες διαφορές μεταξύ των μαθητών των γενικών σχολείων και των μαθητών των ειδικών σχολείων, όσον αφορά στην πρόοδό τους στις δεξιότητες ζωής.
3. Οι μαθητές που φοιτούν στα γενικά σχολεία προοδεύουν πολύ περισσότερο όσον αφορά στο πεδίο κατάκτησης ακαδημαϊκών δεξιοτήτων (ανάγνωση, γραφή, αριθμητική). Για παράδειγμα στην έρευνα του Hampshire (1999) (n=46) οι μαθητές του γενικού σχολείου υπερτερούσαν στην ανάγνωση και γραφή κατά 3 χρόνια και 4 μήνες από τους συμμαθητές τους που παρακολουθούσαν ειδικά σχολεία.
4. Η ομιλία και ο εκφραστικός λόγος των μαθητών που παρακολουθούν γενικά σχολεία είναι πολύ πιο προοδευμένα σε σχέση με την ομιλία και τον εκφραστικό λόγο των μαθητών των ειδικών σχολείων. Διαπιστώθηκε ότι η ομιλία των μαθητών με σύνδρομο Down που φοιτούσαν σε γενικά σχολεία ήταν κατά δύο χρόνια και 6 μήνες πιο προοδευμένη σε σχέση με την ομιλία των μαθητών με σύνδρομο Down που φοιτούσαν σε ειδικά σχολεία
5. Τα παιδιά που φοιτούσαν σε γενικά σχολεία είχαν πλουσιότερο λεξιλόγιο από τα παιδιά που φοιτούσαν σε ειδικά σχολεία
6. Στο πεδίο των κοινωνικών δεξιοτήτων δεν φάνηκε να υπάρχουν ιδιαίτερες διαφορές μεταξύ των μαθητών των γενικών σχολείων και των μαθητών των ειδικών σχολείων, αν και οι μαθητές των γενικών σχολείων μικρότερης ηλικίας κάτω των 15, φαίνεται να υπερτερούσαν και σε αυτόν τον τομέα,
7. Δεν διαπιστώθηκαν ιδιαίτερες διαφορές στο πεδίο της κοινωνικής αυτονομίας
8. Οι μαθητές που φοιτούσαν στα ειδικά σχολεία δημιουργούσαν αμοιβαίες φιλίες με τους συμμαθητές τους με ε.ε.α. κάτι που δεν συνέβαινε στα γενικά σχολεία. Στα γενικά σχολεία, αν και οι μαθητές με σύνδρομο Down γίνονται καλά αποδεκτοί, δεν αναπτύσσονται σχέσεις αμοιβαίας φιλίας. Βασικά πρόκειται κυρίως για σχέσεις φροντίδας και αλληλοβοήθειας και όχι σχέσεις φιλίας που επιτρέπουν αμοιβαία εκμυστήρευση και κοινές εμπειρίες. Στα ειδικά σχολεία μπορούσαν να έχουν μεταξύ τους ιδιαίτερες σχέσεις και συμμετείχαν σε ειδικές λέσχες δραστηριοτήτων,
9. Όσον αφορά στην κλίμακα της κοινωνικής συμπεριφοράς δεν υπήρχαν ιδιαίτερες διαφορές μεταξύ των μαθητών των γενικών και ειδικών σχολείων, αν και φάνηκε οι πρώτοι να υπερτερούν σε κάποιες μετρήσεις
10. Μόνο οι μαθητές των γενικών σχολείων παρουσίαζαν σταθερή πρόοδο στη γλώσσα και στις ακαδημαϊκές δεξιότητες, καθώς μεγάλωναν (11-18)
11. Στα μόνα πεδία που υπήρχαν διαφορές μεταξύ των αγοριών και των κοριτσιών με σύνδρομο Dow ήταν σε αυτά που αφορούσαν στις δεξιότητες της επικοινωνίας, της ανάγνωσης και της γραφής. Ως ομάδα τα αγόρια υστερούσαν σε σχέση με τα κορίτσια στην ανάπτυξη δεξιοτήτων εκφραστικού λόγου και ανάγνωσης. Πιθανόν αυτό να οφείλεται σύμφωνα με τους ερευνητές και στο γεγονός ότι τα αγόρια αντιμετωπίζουν συνήθως μεγαλύτερες λογο-κινητικές δυσκολίες
12. Το εκπαιδευτικό προσωπικό των γενικών σχολείων έχει υψηλότερες προσδοκίες από τους μαθητές με σύνδρομο Down σε σχέση με τις προσδοκίες των εκπαιδευτικών των ειδικών σχολείων,
13. Τα τμήματα στα ειδικά σχολεία είναι μικρά μέχρι 8 μαθητές, αλλά οι μαθητές έχουν σοβαρές δυσκολίες διαφορετικού τύπου και σοβαρές ανάγκες διαφορετικού είδους (φανταστείτε συνεκπαίδευση ενός παιδιού με σύνδρομο Down, με ένα παιδί με διάχυτες διαταραχές αυτιστικού χαρακτήρα, με ένα παιδί με σύνδρομο ΔΕΠ-Υ κι ενός παιδιού με καθυστέρηση μη οργανικής αιτιολογίας)
14. Οι μαθητές των γενικών σχολείων δούλευαν συνεργατικά και αυτόνομα για χρόνο που ξεπερνούσε κατά 300% το χρόνο των συμμαθητών τους που φοιτούσαν στα ειδικά σχολεία
15. Οι μαθητές των γενικών σχολείων μπορούσαν να διακρίνουν το χρόνο εργασίας από το χρόνο του διαλείμματος
16. Η αποδοχή των μη αποδεκτών συμπεριφορών των παιδιών με σύνδρομο Down από τους συνομηλίκους τους, δεν τους βοηθούσε στη βελτίωση και στην υιοθέτηση σωστών τρόπων αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας. Πιο συγκεκριμένα στο γενικό πλαίσιο, όταν ένας μαθητής με σύνδρομο Down υιοθετεί μια αρνητική συμπεριφορά, οι συμμαθητές του δεν τον αποδοκιμάζουν, προφανώς επειδή θεωρούν αναμενόμενο από αυτόν τον μαθητή να συμπεριφέρεται έτσι. Είναι ένα θέμα που χρειάζεται την προσοχή των δασκάλων και την καθοδήγηση όλων των μαθητών του σχολείου.
17. Δεν διαπιστώθηκαν διαφορές ως προς το βαθμό αυτοαντίληψης των μαθητών που φοιτούσαν στο γενικό σχολείο και αυτών που φοιτούσαν στο ειδικό σχολείο
Έχουμε σε αγγλόφωνες χώρες πολλές έρευνες διαχρονικού χαρακτήρα που εξέτασαν συγκριτικά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα για τους μαθητές με σύνδρομο Down, όταν αυτοί φοιτούν στη γενική εκπαίδευση σε σύγκριση με την ειδική εκπαίδευση. Εδώ βέβαια πρέπει να τονίσουμε ότι σε πολλές χώρες του εξωτερικού, οι δομές της ειδικής αγωγής και τα ειδικά σχολεία λειτουργούν ως resources centers και ότι ο προσανατολισμός είναι η γενική εκπαίδευση. Ακόμη και για τους μαθητές που φοιτούν αποκλειστικά σε δομές ειδικής εκπαίδευσης οργανώνονται δράσεις και σχέδια εργασίας σε συνεργασία με τα κοινά σχολεία. Βέβαια αυτό δεν αφορά σε όλες τις χώρες του εξωτερικού.
Από τις μελέτες (Laws, G., Taylor, M., Bennie, S., and Buckley, S. (1996), Gould, S. (1998), Quail, S. (2000), Buckley SJ, Bird G, Sacks B, Archer T. (2002), και αφορούν στους μαθητές με σύνδρομο Down προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα, αφού βέβαια σημειωθεί ότι στα περισσότερα γενικά σχολεία υπήρχε επιπλέον εκπαιδευτικό προσωπικό ή συντονιστές ειδικής εκπαίδευσης, που συνεργάζονταν στενά με το υπόλοιπο διδακτικό προσωπικό του σχολείου και το συμβούλευαν σχετικά:
1. Οι μαθητές με σύνδρομο Down που παρακολουθούν σήμερα τα ειδικά σχολεία, προοδεύουν πολύ περισσότερο σε σχέση με την πρόοδο που παρουσίαζαν οι μαθητές με σύνδρομο Down που φοιτούσαν σε ειδικά σχολεία πριν μία δεκαετία. Αυτό οφείλεται στην αύξηση των γνώσεων μας για τους μαθητές με σύνδρομο Down.
2. Δεν διαπιστώνονται ιδιαίτερες διαφορές μεταξύ των μαθητών των γενικών σχολείων και των μαθητών των ειδικών σχολείων, όσον αφορά στην πρόοδό τους στις δεξιότητες ζωής.
3. Οι μαθητές που φοιτούν στα γενικά σχολεία προοδεύουν πολύ περισσότερο όσον αφορά στο πεδίο κατάκτησης ακαδημαϊκών δεξιοτήτων (ανάγνωση, γραφή, αριθμητική). Για παράδειγμα στην έρευνα του Hampshire (1999) (n=46) οι μαθητές του γενικού σχολείου υπερτερούσαν στην ανάγνωση και γραφή κατά 3 χρόνια και 4 μήνες από τους συμμαθητές τους που παρακολουθούσαν ειδικά σχολεία.
4. Η ομιλία και ο εκφραστικός λόγος των μαθητών που παρακολουθούν γενικά σχολεία είναι πολύ πιο προοδευμένα σε σχέση με την ομιλία και τον εκφραστικό λόγο των μαθητών των ειδικών σχολείων. Διαπιστώθηκε ότι η ομιλία των μαθητών με σύνδρομο Down που φοιτούσαν σε γενικά σχολεία ήταν κατά δύο χρόνια και 6 μήνες πιο προοδευμένη σε σχέση με την ομιλία των μαθητών με σύνδρομο Down που φοιτούσαν σε ειδικά σχολεία
5. Τα παιδιά που φοιτούσαν σε γενικά σχολεία είχαν πλουσιότερο λεξιλόγιο από τα παιδιά που φοιτούσαν σε ειδικά σχολεία
6. Στο πεδίο των κοινωνικών δεξιοτήτων δεν φάνηκε να υπάρχουν ιδιαίτερες διαφορές μεταξύ των μαθητών των γενικών σχολείων και των μαθητών των ειδικών σχολείων, αν και οι μαθητές των γενικών σχολείων μικρότερης ηλικίας κάτω των 15, φαίνεται να υπερτερούσαν και σε αυτόν τον τομέα,
7. Δεν διαπιστώθηκαν ιδιαίτερες διαφορές στο πεδίο της κοινωνικής αυτονομίας
8. Οι μαθητές που φοιτούσαν στα ειδικά σχολεία δημιουργούσαν αμοιβαίες φιλίες με τους συμμαθητές τους με ε.ε.α. κάτι που δεν συνέβαινε στα γενικά σχολεία. Στα γενικά σχολεία, αν και οι μαθητές με σύνδρομο Down γίνονται καλά αποδεκτοί, δεν αναπτύσσονται σχέσεις αμοιβαίας φιλίας. Βασικά πρόκειται κυρίως για σχέσεις φροντίδας και αλληλοβοήθειας και όχι σχέσεις φιλίας που επιτρέπουν αμοιβαία εκμυστήρευση και κοινές εμπειρίες. Στα ειδικά σχολεία μπορούσαν να έχουν μεταξύ τους ιδιαίτερες σχέσεις και συμμετείχαν σε ειδικές λέσχες δραστηριοτήτων,
9. Όσον αφορά στην κλίμακα της κοινωνικής συμπεριφοράς δεν υπήρχαν ιδιαίτερες διαφορές μεταξύ των μαθητών των γενικών και ειδικών σχολείων, αν και φάνηκε οι πρώτοι να υπερτερούν σε κάποιες μετρήσεις
10. Μόνο οι μαθητές των γενικών σχολείων παρουσίαζαν σταθερή πρόοδο στη γλώσσα και στις ακαδημαϊκές δεξιότητες, καθώς μεγάλωναν (11-18)
11. Στα μόνα πεδία που υπήρχαν διαφορές μεταξύ των αγοριών και των κοριτσιών με σύνδρομο Dow ήταν σε αυτά που αφορούσαν στις δεξιότητες της επικοινωνίας, της ανάγνωσης και της γραφής. Ως ομάδα τα αγόρια υστερούσαν σε σχέση με τα κορίτσια στην ανάπτυξη δεξιοτήτων εκφραστικού λόγου και ανάγνωσης. Πιθανόν αυτό να οφείλεται σύμφωνα με τους ερευνητές και στο γεγονός ότι τα αγόρια αντιμετωπίζουν συνήθως μεγαλύτερες λογο-κινητικές δυσκολίες
12. Το εκπαιδευτικό προσωπικό των γενικών σχολείων έχει υψηλότερες προσδοκίες από τους μαθητές με σύνδρομο Down σε σχέση με τις προσδοκίες των εκπαιδευτικών των ειδικών σχολείων,
13. Τα τμήματα στα ειδικά σχολεία είναι μικρά μέχρι 8 μαθητές, αλλά οι μαθητές έχουν σοβαρές δυσκολίες διαφορετικού τύπου και σοβαρές ανάγκες διαφορετικού είδους (φανταστείτε συνεκπαίδευση ενός παιδιού με σύνδρομο Down, με ένα παιδί με διάχυτες διαταραχές αυτιστικού χαρακτήρα, με ένα παιδί με σύνδρομο ΔΕΠ-Υ κι ενός παιδιού με καθυστέρηση μη οργανικής αιτιολογίας)
14. Οι μαθητές των γενικών σχολείων δούλευαν συνεργατικά και αυτόνομα για χρόνο που ξεπερνούσε κατά 300% το χρόνο των συμμαθητών τους που φοιτούσαν στα ειδικά σχολεία
15. Οι μαθητές των γενικών σχολείων μπορούσαν να διακρίνουν το χρόνο εργασίας από το χρόνο του διαλείμματος
16. Η αποδοχή των μη αποδεκτών συμπεριφορών των παιδιών με σύνδρομο Down από τους συνομηλίκους τους, δεν τους βοηθούσε στη βελτίωση και στην υιοθέτηση σωστών τρόπων αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας. Πιο συγκεκριμένα στο γενικό πλαίσιο, όταν ένας μαθητής με σύνδρομο Down υιοθετεί μια αρνητική συμπεριφορά, οι συμμαθητές του δεν τον αποδοκιμάζουν, προφανώς επειδή θεωρούν αναμενόμενο από αυτόν τον μαθητή να συμπεριφέρεται έτσι. Είναι ένα θέμα που χρειάζεται την προσοχή των δασκάλων και την καθοδήγηση όλων των μαθητών του σχολείου.
17. Δεν διαπιστώθηκαν διαφορές ως προς το βαθμό αυτοαντίληψης των μαθητών που φοιτούσαν στο γενικό σχολείο και αυτών που φοιτούσαν στο ειδικό σχολείο
Απόσπασμα από άρθρο του Κωνσταντίνου Δαραή, Σχολικού Συμβούλιου Α/θμιας Εκ/σης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου