Η Αστρονομία αποτελεί μέρος του προγράμματος σπουδών στα σχολεία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα (εξαιρείται, βεβαίως, η Ελλάδα…) και στα πανεπιστήμια από ιδρύσεώς τους.
Το παράδοξο στο σημερινό ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι ότι απουσιάζει παντελώς μία κατ’ εξοχήν ελληνική επιστήμη, που μπορεί να έχει παρελθόν και παρόν, αλλά, κυρίως, έχει μέλλον! Η Αστρονομία ήταν υποχρεωτικό μάθημα μέχρι και το 1998. Έκτοτε μετατράπηκε σε μάθημα επιλογής μέχρι το 2014, οπότε και εξαφανίστηκε από το πρόγραμμα σπουδών. Όταν ένα εκπαιδευτικό σύστημα έχει ως αυτοσκοπό την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, τότε τα μη εξεταζόμενα μαθήματα εύκολα απαξιώνονται. Πρόκειται περί στρέβλωσης, που παρόμοιά της δύσκολα θα συναντήσουμε σε διεθνές επίπεδο.
Από την άλλη μεριά, οι μαθητές στερούνται τη γνώση ενός μαθήματος που είναι συνδετικός κρίκος πολλών επιστημών. Συνδυάζει τη Φυσική του Διαστήματος, του Ήλιου και των πλανητών, τη Φυσική των αστέρων, των γαλαξιών και του Σύμπαντος, την ιστορία και τη φιλοσοφία τους και προσφέρει άφθονο χώρο για δραστηριότητες, οι οποίες μπορούν να εμπλέξουν μαθητές με διαφορετικά ενδιαφέροντα και κλίσεις. Όμως, αυτή η λίστα των πεδίων που συνδέονται με την Αστρονομία δεν εξαντλείται στις Φυσικές Επιστήμες. Μέσα από τις εξελίξεις στην Αστρονομία, διαγράφεται γλαφυρά η ιστορία των επιστημών. Η ιστορία των ανακαλύψεων, οι ιστορίες των ανθρώπων πίσω από αυτές, το πλαίσιο της εκάστοτε εποχής και ο ρόλος που διαδραμάτισαν οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες μπορούν να διερευνηθούν μέσα από αμέτρητα παραδείγματα. Οι μαθητές μπορούν να κατανοήσουν γιατί οι άνθρωποι κάθε εποχής είχαν συγκεκριμένες πεποιθήσεις για τον Κόσμο, τη δημιουργία και την εξέλιξή του και πώς αυτές άλλαξαν με την πρόοδο της Επιστήμης. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ευκολότερο να κατανοήσουν το παρόν των επιστημών και τις πιθανές «βαριάντες» τους.
Η Αστροφυσική προσφέρει τη δυνατότητα οι μαθητές να εμπλακούν σε δραστηριότητες με πραγματικές μετρήσεις και να αναπαράγουν τα αποτελέσματα επιστημόνων. Η Αστρονομία είναι, ίσως, η μοναδική επιστήμη που μπορεί να γίνει χόμπι. Κατά συνέπεια, είναι από τα λίγα αντικείμενα με τα οποία οι μαθητές μπορεί να συνεχίσουν να ασχολούνται είτε εκτός τάξης ή και μετά το πέρας της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα, μπορούν να συμμετάσχουν ενεργά, αναπαράγοντας τα αποτελέσματά της.
Επιπλέον, η Αστρονομία προσφέρεται για ομαδικές δραστηριότητες. Ήδη, δεκάδες αστρονομικοί σύλλογοι φέρνουν κοντά μαθητές και κοινό σε βραδιές παρατήρησης του ουρανού ακόμα και εντός σχολικών μονάδων. Οι δράσεις αυτές, σε συνδυασμό με συντονισμένες δράσεις από πολλά σχολεία της Ελλάδας, δημιουργούν μια μοναδική ευκαιρία για επικοινωνία και ανταλλαγή απόψεων και προβληματισμών στην επίλυση προβλημάτων σχετικών με την Αστρονομία και την επιστήμη γενικότερα.
Αυτό που όντως χρειάζεται είναι μια αναθεώρηση της προσέγγισης της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών. Μια προσέγγιση που να ξεφεύγει από την απλή επίλυση προβλημάτων αυξανόμενης δυσκολίας και συνήθως εκτός πραγματικότητας (βλέπε υπερπαραγωγές του Δ’ Θέματος στις Πανελλαδικές), με σκοπό απλώς τον ανταγωνισμό και την κατάταξη των μαθητών σε «κλάσεις». Μια προσέγγιση που να κάνει σαφές ότι οι Φυσικές Επιστήμες δεν είναι θεωρητικά κατασκευάσματα που αφορούν απλώς αντικείμενα όπως ελατήρια, κεκλιμένα επίπεδα και διαλύματα με περίεργα ονόματα, που οι μαθητές ποτέ δεν θα δουν, αλλά αφορούν τον καθένα μας, ανεξαρτήτως προτιμήσεων και τάσεων. Μια προσέγγιση που να μη λειτουργεί ως αποκλεισμός για όσους συναντούν δυσκολίες, αλλά να μπορεί να προσελκύσει και να εμπλέξει μαθητές με διαφορετικές δεξιότητες και στόχους.
Εξάλλου, αν μελετήσει κάποιος τις εκλαϊκευτικές επιστημονικές σελίδες στα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα θα διαπιστώσει ότι το κυρίαρχο αντικείμενο είναι η Αστρονομία και η Αστροφυσική, ένδειξη του καθολικού ενδιαφέροντος γι’ αυτές. Και την εποχή που η ανθρωπότητα ετοιμάζεται πυρετωδώς για την αποίκηση των γειτονικών πλανητών και ο ανταγωνισμός στην κούρσα του διαστήματος δοκιμάζει τα όρια και τις ικανότητες όλων σε μια πρωτόγνωρη πρόκληση, οι Έλληνες μαθητές κάτι ακούν εκτός σχολείου, χάρις στην εθελοντική προσφορά των εραστών μίας εκ των ωραιοτέρων και αρχαιοτέρων επιστημών…
Επιπλέον, αποτελεί ένα εκ των ασφαλέστερων μαθημάτων για την αντιμετώπιση της ψευδοεπιστήμης, των παρανοήσεων και των δεισιδαιμονιών, που παρά την εξέλιξη των Επιστημών, εμφανίζουν έξαρση.
Στο πλαίσιο αυτών των προσεγγίσεων, που ξεκινά από το παρελθόν κι έχει ορίζοντα μέλλον, το μάθημα Αστρονομίας και Αστροφυσικής στο ελληνικό σχολείο είναι πολύ περισσότερο από απλώς χρήσιμο και επιβάλλεται η επιστροφή του στο ωρολόγιο πρόγραμμα!
Y.Γ. Μπορείτε να ανταλλάξετε απόψεις με τα μέλη της ομάδας μας στο σύνδεσμο https://www.facebook.com/groups/379415453897683/
Η Ομάδα Έρευνας Τεκμηρίωσης Διδασκαλίας της Φυσικής
Δρακόπουλος Γρ.
Εμμανουηλίδης Αρ.
Πετρόπουλος Μιχ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου