Τοπική ιστορία και συλλογική μνήμη

Του Βασίλη Πλατή, φιλόλογου στο Μουσικό Σχολείο Γιαννιτσών Πέλλας

Οι άνθρωποι στις σύγχρονες κοινωνίες, παραδομένοι στις απαιτήσεις της σκληρής καθημερινότητας που βιώνουν, κυρίως στις μεγαλουπόλεις, είναι εθισμένοι στη λήθη. Αγνοούν τις ρίζες τους, την πολιτιστική κληρονομιά, το ιστορικό παρελθόν, διαρρηγνύουν τους δεσμούς τους με την ιστορία αλλά και μεταξύ τους ως μέλη της ίδιας κοινότητας. Η αχλή της παγκοσμιοποίησης οδηγεί σιγά-σιγά και δραματικά στην αλλοίωση της ιστορίας και των παραδόσεων του λαού, η διατήρηση των οποίων δε σημαίνει οπωσδήποτε περιθωριοποίηση και οπισθοδρόμηση.

Οι νέοι άνθρωποι του τόπου δοκιμάζονται ιδιαίτερα από τα παραπάνω «σημάδια των καιρών». Το μάθημα της Ιστορίας, με τον τρόπο που διδάσκεται στο ελληνικό σχολείο, τείνει να απαξιωθεί, με αποτέλεσμα το πιο ζωντανό κομμάτι της κοινωνίας να αγνοεί ή να συγχέει σημαντικά ιστορικά γεγονότα, να αδυνατεί να κάνει συνδέσεις με το παρελθόν, να μην ενδιαφέρεται για την ιστορία της οικογένειάς του και του ονόματός του, σε σημείο να περιγελά τέτοιου είδους ενδιαφέροντα και ενασχολήσεις θεωρώντας τα «ξεπερασμένα» και «αχρείαστα».

Από την άλλη πλευρά, το σχολείο, παρά τα αρνητικά και τις ελλείψεις του, προσπαθεί μέσω της υιοθέτησης, στο πλαίσιο της ευέλικτης ζώνης και της διαθεματικότητας, της τοπικής ιστορίας καθώς και μέσα από τη συμμετοχή των μαθητών σε πολιτιστικά προγράμματα να κινητοποιήσει το ενδιαφέρον τους για το παρελθόν και να τους προβληματίσει.

Η αναζήτηση ιστορικών πληροφοριών σε πρωτογενείς πηγές (αρχεία, εφημερίδες, ιστορικά και λογοτεχνικά κείμενα της εποχής, προφορικές μαρτυρίες ζώντων, φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό, χάρτες κ.ά) και η μύησή τους στη δουλειά του ιστορικού με τη διασταύρωση και εξακρίβωση των πληροφοριών για τη διασφάλιση της αντικειμενικότητάς τους, οδηγούν τους εμπλεκόμενους μαθητές στη διαπίστωση ότι η ενασχόληση αυτή δεν είναι αλλότρια με τα γενικότερα ενδιαφέροντά τους και συνυφαίνεται με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον όπου κινούνται και δραστηριοποιούνται.

Βέβαια, η δημιουργική ενασχόληση των μαθητών αποκτά για τους ίδιους μεγαλύτερη σημασία, εφόσον συνοδεύεται από κάποιου είδους ανταμοιβή, υλική ή ηθική. Για το σκοπό αυτό, έχοντας συνειδητοποιήσει το έλλειμμα που υπάρχει στη διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης στους νέους, το Υπουργείο Παιδείας αλλά και άλλοι φιλεκπαιδευτικοί φορείς (λ.χ. μουσεία, αρχεία, βιβλιοθήκες, δήμοι, σύλλογοι και εταιρείες) διοργανώνουν πανελλήνιους ή τοπικούς διαγωνισμούς με θέματα σχετικά με την τοπική ιστορία, προκειμένου να παρακινήσουν τους μαθητές.

Η συμμετοχή σε ένα πρόγραμμα τοπικής ιστορίας για κάποιον μαθητή ή πολίτη μπορεί να λάβει διάφορες μορφές: από την περιδιάβαση ιστορικών μνημείων της περιοχής του που αντικρίζει καθημερινά αλλά αγνοεί την ιστορική τους σημασία έως τη σύνθεση μιας τεκμηριωμένης σε ιστορικές πηγές συνθετικής εργασίας εστιασμένης σε έναν τοπικό ήρωα, την ιστορία ενός κτιρίου ή μιας περιοχής, τη μελέτη ηθών, εθίμων και μνημείων του λαϊκού πολιτισμού, της καθημερινότητας των ανθρώπων, την προσφυγιά.

Ωστόσο, είναι ενθαρρυντικό ότι στις μικρές κοινωνίες το αίσθημα «του συνανήκειν» στο πλαίσιο της κοινότητας διατηρεί ακόμη την αξία του, γεγονός που μπορεί να συμβάλει και στην «ιστορική αφύπνιση» των κατοίκων των μεγαλουπόλεων και κυρίως των νέων.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου