Η εκπαίδευση ως απάντηση στον φασισμό
Η Χρυσή Αυγή μπαίνει πλέον στα σχολεία. Με «κατηχητικά», με «μαθημάτα ελληνικής ιστορίας», με την προσέλκυση νέων και με άλλες «εμπνευσμένες» μεθόδους. Την ίδια στιγμή, σωματεία εκπαιδευτικών αρχίζουν την αντιφασιστική δράση μέσα στα σχολεία εκπαιδεύοντας τους μαθητές γύρω από το φαινόμενο του ναζισμού, του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και της αλληλεγγύης. Στο πλαίσιο αυτό, καθηγητές, ψυχολόγοι και ακαδημαϊκοί έχουν την πεποίθηση ότι η παιδεία που δέχονται οι μαθητές στην Ελλάδα δεν προωθεί τα αντιναζιστικά ιδεώδη, αλλά ίσως σε κάποιο βαθμό να ενέχει εθνικιστικά πρότυπα. Έτσι, αυτό το διήμερο (χθες και σήμερα) πραγματοποιούν στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών ένα συνέδριο για την ενημέρωση γύρω από την διδασκαλία ιστορικών θεμάτων σχετικών με το φαινόμενο του φασισμού και για την αντιμετώπιση τέτοιων αντιλήψεων και πρακτικών που εμφανίζονται στο σχολικό περιβάλλον. Του Νίκου Μίχου
Γιατί έχει απήχηση;
Σύμφωνα με τους ακαδημαϊκούς, η Χρυσή Αυγή έχει καθαρά αντισυστημικό χαρακτήρα, κάτι που η κοινωνία πρέπει να κατανοήσει εφόσον θέλει να την αντιμετωπίσει αποτελεσματικά.
«Ο Χίτλερ δεν κυβερνά με υπουργικό συμβούλιο. Κυβερνά με την αρχή του ηγέτη και με την άμεση σχέση με τα κομματικά όργανα. Είναι μια αντισυστημική προσέγγιση διακυβέρνησης», τονίζει ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας του ΕΚΠΑ. «Μόνο στην Ελλάδα προσποιούμαστε ότι ο χιτλερισμός είναι συστημικό φαινόμενο. Αντιθέτως πρόκειται για ένα νεολαιίστικο κίνημα. Και έχει μεγάλο ενδιαφέρον να εξετάσουμε το γιατί η πιο προχωρημένη νεολαία της δεκαετίας του 1920, αυτή της Γερμανίας, προσελκύεται από έναν γελοίο, όπως ο Χίτλερ», προσθέτει ο ίδιος.
Δίνοντας μια απάντηση, εξηγεί: «Αυτό γιατί η απελευθερωμένη βία, η αίσθηση παντοδυναμίας και το εσχατολογικό στοιχείο είναι γοητευτικά για την νεολαία. Τα ίδια στοιχεία παρουσιάζει και η Χρυσή Αυγή. Και επειδή η ακροαριστερά εμφανίζει συστημικά στοιχεία της κοινωνίας μέσα της, ίσως για αυτό η νεολαία προσεγγίζει την ακροδεξιά».
Μάλιστα η παιδοψυχολόγος, Τζένη Σουμάκη, εξηγεί ότι στην εφηβική ηλικία ο ψυχισμός του ανθρώπου προσφέρει έντονες συναισθηματικές εκρήξεις εξαιτίας των σωματικών μεταβολών που συμβαίνουν στον ανθρώπινο οργανισμό.
Οι συναισθηματικές εκρήξεις αυτές μπορούν να είναι βίαιες όταν ο έφηβος αισθάνεται πανικό και απειλή αφανισμού, το οποίο είναι πολύ φυσιολογικό να συμβαίνει. Είναι φυσιολογικό, διότι σε αυτή την ηλικία πραγματοποιείται ο ψυχολογικός αποχωρισμός από τους γονείς – γεγονός απαραίτητο για την μετέπειτα ζωή και την κατάκτηση κοινωνικής και σεξουαλικής ταυτότητας – όπως και η συνειδητοποίηση ότι οι γονείς δεν είναι τέλειοι.
Έτσι ο νέος ωθείται στην αναζήτηση άλλων προτύπων, που του είναι εύκολο να βρει στην «ομάδα» στην οποία συμμετέχει ώστε να εξασφαλίσει ταυτότητα, υποστήριξη από την απώλεια της οικογένειας και κάλυψη των ναρκισσιστικών αναγκών του. «Ο νέος θα προσαρμοστεί πλήρως στην ομάδα, γιατί ξέρει ότι όσοι είναι διαφορετικοί εκεί μέσα δεν επιβιώνουν», σχολιάζει η παιδοψυχολόγος.
«Ενώ, όμως, η βία των νέων είναι φυσιολογική, η κοινωνία παρουσιάζει δυσανεξία στην βία των νέων και προσπαθεί να την καταστείλει βίαια διαιωνίζοντας ένα φαύλο κύκλο»,αναφέρει η κ. Σουμάκη.
Στην διαιώνιση του εθνικιστικού ήθους συμβάλει και το ότι «καμία άλλη χώρα δεν αξιοποιεί τους προγόνους της τόσο πολύ εμπορικά», σύμφωνα με τον Νίκο Μπιργαλιά, επίκουρο καθηγητή Ιστορίας.
Έτσι ο νέος ωθείται στην αναζήτηση άλλων προτύπων, που του είναι εύκολο να βρει στην «ομάδα» στην οποία συμμετέχει ώστε να εξασφαλίσει ταυτότητα, υποστήριξη από την απώλεια της οικογένειας και κάλυψη των ναρκισσιστικών αναγκών του. «Ο νέος θα προσαρμοστεί πλήρως στην ομάδα, γιατί ξέρει ότι όσοι είναι διαφορετικοί εκεί μέσα δεν επιβιώνουν», σχολιάζει η παιδοψυχολόγος.
«Ενώ, όμως, η βία των νέων είναι φυσιολογική, η κοινωνία παρουσιάζει δυσανεξία στην βία των νέων και προσπαθεί να την καταστείλει βίαια διαιωνίζοντας ένα φαύλο κύκλο»,αναφέρει η κ. Σουμάκη.
Στην διαιώνιση του εθνικιστικού ήθους συμβάλει και το ότι «καμία άλλη χώρα δεν αξιοποιεί τους προγόνους της τόσο πολύ εμπορικά», σύμφωνα με τον Νίκο Μπιργαλιά, επίκουρο καθηγητή Ιστορίας.
Απάντηση;
«Το προφανές είναι ότι ο νεοναζισμός είναι παρών στα σχολεία. Το έδειξε η επίθεση σε στέκι μεταναστών στην Λάρισα από μαθητές, ο λυκειάρχης της Ιεράπετρας που συμμετείχε σε τάγματα εφόδου και η εκπαιδευτικός της Χίου που στοχοποιήθηκε από φασιστική φυλλάδα», αναφέρει ο Κωστής Παπαϊωάννου, εκπαιδευτικός, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και εκπρόσωπος του Δικτύου καταγραφής Ρατσιστικής Βίας.
«Αυτό που βιώνουμε όμως δεν είναι μια πρόσκαιρη αναταραχή αλλά αποτέλεσμα χρόνιας κυοφορίας», σχολιάζει ο ίδιος, επισημαίνοντας ότι η κοινωνική κινητικότητα είναι καθοδική αυτή την περίοδο συμπαρασύροντας τους νέους με αναρίθμητα μεταπτυχιακά. Αυτοί δεν βλέπουν πια την άνοδο στην κοινωνία να συνοδεύεται από το επίπεδο παιδείας. «Είναι έντονη πια η γοητεία που ασκεί ο φασισμός στα προαύλια των σχολείων. Εκεί πρέπει να δοθεί η μάχη», συμπληρώνει.
Για να δοθεί απάντηση στο πρόβλημα, πρέπει να ενισχυθεί η εκπαίδευση. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της ενασχόλησης στην εκπαίδευση με την λογοτεχνία και την τέχνη. «Πρέπει να ξαναβρούμε τις κοινότητες της οικειότητας μέσα από αυτές τις πρακτικές», τονίζει ο Αντώνης Λιάκος, καθηγητής Ιστορίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος συμπληρώνει ότι η εκπαίδευση είναι το ισχυρό όπλο που έχει η κοινωνία απέναντι στον φασισμό. «Η αποχή από τα μαθήματα δεν είναι η λύση γιατί παύει την εκπαιδευτική διαδικασία. Μέσω αυτής πρέπει να πολεμήσουμε», εξηγεί.
«Πρέπει να είμαστε μετριοπαθείς ώστε να αναστείλουμε την Χρυσή Αυγή», πιστεύει ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου. «Πρέπει να προσφέρουμε ενημέρωση: γνώση και όχι φτηνό ακτιβισμό. Η βία του τύπου "τσακίστε τους φασίστες" διεθνώς έχει δείξει ότι φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα: η μέθοδος αντίδρασης δεν γίνεται να είναι ίδια με αυτή του φασισμού».
«Το προφανές είναι ότι ο νεοναζισμός είναι παρών στα σχολεία. Το έδειξε η επίθεση σε στέκι μεταναστών στην Λάρισα από μαθητές, ο λυκειάρχης της Ιεράπετρας που συμμετείχε σε τάγματα εφόδου και η εκπαιδευτικός της Χίου που στοχοποιήθηκε από φασιστική φυλλάδα», αναφέρει ο Κωστής Παπαϊωάννου, εκπαιδευτικός, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και εκπρόσωπος του Δικτύου καταγραφής Ρατσιστικής Βίας.
«Αυτό που βιώνουμε όμως δεν είναι μια πρόσκαιρη αναταραχή αλλά αποτέλεσμα χρόνιας κυοφορίας», σχολιάζει ο ίδιος, επισημαίνοντας ότι η κοινωνική κινητικότητα είναι καθοδική αυτή την περίοδο συμπαρασύροντας τους νέους με αναρίθμητα μεταπτυχιακά. Αυτοί δεν βλέπουν πια την άνοδο στην κοινωνία να συνοδεύεται από το επίπεδο παιδείας. «Είναι έντονη πια η γοητεία που ασκεί ο φασισμός στα προαύλια των σχολείων. Εκεί πρέπει να δοθεί η μάχη», συμπληρώνει.
Για να δοθεί απάντηση στο πρόβλημα, πρέπει να ενισχυθεί η εκπαίδευση. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της ενασχόλησης στην εκπαίδευση με την λογοτεχνία και την τέχνη. «Πρέπει να ξαναβρούμε τις κοινότητες της οικειότητας μέσα από αυτές τις πρακτικές», τονίζει ο Αντώνης Λιάκος, καθηγητής Ιστορίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος συμπληρώνει ότι η εκπαίδευση είναι το ισχυρό όπλο που έχει η κοινωνία απέναντι στον φασισμό. «Η αποχή από τα μαθήματα δεν είναι η λύση γιατί παύει την εκπαιδευτική διαδικασία. Μέσω αυτής πρέπει να πολεμήσουμε», εξηγεί.
«Πρέπει να είμαστε μετριοπαθείς ώστε να αναστείλουμε την Χρυσή Αυγή», πιστεύει ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου. «Πρέπει να προσφέρουμε ενημέρωση: γνώση και όχι φτηνό ακτιβισμό. Η βία του τύπου "τσακίστε τους φασίστες" διεθνώς έχει δείξει ότι φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα: η μέθοδος αντίδρασης δεν γίνεται να είναι ίδια με αυτή του φασισμού».
TVXS
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου