Τι πραγματικά σημαίνει η «ελεύθερη» επιλογή σχολείου που προωθεί η κυβέρνηση - Θα την προχωρήσει ο Κυριάκος Πιερρακάκης;
Οσο ο νέος υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης προετοιμάζει τις νέες μεταρρυθμίσεις για το «πρώτο πλήρως ψηφιακό υπουργείο» που θα ανακοινώσει όταν θα αρχίσει η τριήμερη συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής επί των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβέρνησης, ίσως θα έπρεπε να ξανασκεφτεί αν θα προχωρήσει τελικά και την «ελεύθερη επιλογή σχολείου», που προώθησε η προκάτοχός του, αλλά περιλαμβάνεται και στο πρόγραμμα της ΝΔ.
Αυτό γιατί όσο περνάει ο καιρός, τόσο έρχονται στην επιφάνεια οι συνέπειες που θα βασανίσουν γονείς και μαθητές αν ποτέ εφαρμοστεί αυτό το μέτρο, το οποίο στην πραγματικότητα δεν αφορά την ελεύθερη επιλογή σχολείου από τους γονείς, αλλά την ελεύθερη επιλογή...μαθητών από τα σχολεία!
Διώχνουν ήδη ΑμΕΑ και μαθητές με χαμηλές επιδόσεις!
Χθες για παράδειγμα, εκπρόσωποι της ΟΙΕΛΕ που συναντήθηκαν με τον Συνήγορο του πολίτη, κατήγγειλαν ότι υπάρχουν, με την ανοχή της πολιτείας, σοβαρά προβλήματα ισότιμης εγγραφής και ένταξης όλων των παιδιών στην ιδιωτική εκπαίδευση, ιδίως των παιδιών με αναπηρίες και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες κατά παραβίαση του νομοθετικού πλαισίου.
Κάποια ιδιωτικά σχολεία, για λόγους εξασφάλισης υψηλών επιδόσεων, αρνούνται να εγγράψουν παιδιά αυτών των κατηγοριών, ή φτιάχνουν τμήματα «επιπέδων», γκετοποιώντας τους πιο αδύναμους μαθητές. Επίσης, συζητήθηκε το πρόβλημα της παράνομης διαγραφής μαθητών για λόγους επίδοσης, μια πρακτική που ακολουθείται από συγκεκριμένα σχολεία με την διαφαινόμενη ανοχή των υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας.
Ο Συνήγορος ζήτησε περισσότερα στοιχεία γι’ αυτές τις υποθέσεις, καθώς βρίσκεται ήδη στο στάδιο εξέτασης συναφών καταγγελιών για αποκλεισμό παιδιών από την ιδιωτική εκπαίδευση στη βάση της αναπηρίας ή της επίδοσής τους.
Επίσης, τέθηκαν από την ΟΙΕΛΕ στη συζήτηση τα ζητήματα που προκύπτουν με τον θεσμό της παράλληλης στήριξης στην ιδιωτική εκπαίδευση, καθώς δεν υφίσταται πλαίσιο και εποπτεία από το Υπουργείο Παιδείας αναφορικά με το ποιοι «προσλαμβάνονται» και με ποια τυπικά προσόντα από τους γονείς. Το γεγονός ότι οι Διευθύνσεις Εκπαίδευσης δεν γνωρίζουν ποιοι επαγγελματίες και με ποια πιστοποίηση μπαίνουν σε τάξεις γεννά κινδύνους διαρροής προσωπικών δεδομένων και μη επαρκούς, ασφαλούς και ποιοτικής στήριξης των παιδιών.
Τέλος, συμφωνήθηκε να συνεχιστεί η συνεργασία της ΟΙΕΛΕ με το Συνήγορο μέσω της κοινοποίησης, εκ μέρους μας, των καταγγελιών που σχετίζονται με την παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των μαθητριών και μαθητών. Η Ομοσπονδία πρότεινε την πραγματοποίηση κοινής συνάντησης με το Συνήγορο, την ΕΣΑμεΑ και εκπροσώπων του Συνδέσμου Ιδιοκτητών Ιδιωτικών Σχολείων, ώστε να συζητηθεί το επείγον ζήτημα της ισότιμης πρόσβασης όλων των παιδιών στα ιδιωτικά σχολεία.
Σχολεία δύο ταχυτήτων
Εύκολα μπορεί κάποιος να κάνει τον ακόλουθο παραλληλισμό. Ό, τι εφαρμόστηκε στο χώρο της Υγείας με την εσκεμμένη αποδυνάμωση του ΕΣΥ, ώστε οι πολίτες να αναζητούν ιδιωτικά θεραπευτήρια για να καλύψουν τις ανάγκες τους, θα εφαρμοστεί πλέον και στην εκπαίδευση. Δεν θα επιλέγουν οι γονείς σχολεία, όπως έντεχνα παρουσιάζεται. Αντιθέτως, τα σχολεία (ιδιωτικά με αυξημένα δίδακτρα, διευρυμένα πρότυπα και πειραματικά) θα επιλέγουν μαθητές μέσω της δύναμης του χρήματος ή από εξετάσεις επιλογής (όπου υπερισχύουν συντριπτικά τα παιδιά των ανώτερων τάξεων). Τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού από την άλλη θα αναγκάζονται να φοιτούν στα εγκαταλελειμμένα και υποβαθμισμένα δημόσια σχολεία και θα έχουν μια προδιαγεγραμμένη πορεία στη ζωή τους. Κακοπληρωμένη εργασία, εκμετάλλευση, ανεργία, μετανάστευση…
Οι δεσμεύσεις της ΝΔ στους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών σχολείων οδηγούν στην εξαγγελία για τα vouchers που δεν θα οδηγήσουν, όπως ψευδώς αναφέρεται, στην ελεύθερη επιλογή γονέων για το σχολείο του παιδιού τους, αλλά στην επιλογή μαθητών από τα σχολεία. Έτσι, θα δημιουργηθούν σχολεία δύο ταχυτήτων:
Στην μία ταχύτητα θα είναι τα ιδιωτικά σχολεία (με αυξημένα πλέον δίδακτρα) μαζί με μία ομάδα δημόσιων σχολείων σε προνομιούχες περιοχές που θα έχουν υψηλή ζήτηση και θα επιλέγουν μαθητές με πελατειακές μεθοδεύσεις. Στην δεύτερη ταχύτητα θα είναι τα υπόλοιπα δημόσια σχολεία, εντελώς εξαθλιωμένα από την έλλειψη χρηματοδότησης, που είτε θα κλείσουν, είτε θα λειτουργούν ως φαντάσματα του εαυτού τους, είτε θα «σωθούν» με την οικονομική παρέμβαση κάποιου επιχειρηματία ή κάποιας εκπαιδευτικής «αλυσίδας».
Όπως μας δίδαξε και το βρετανικό παράδειγμα, όπου αυτό το μοντέλο εφαρμόστηκε, οι συνέπειες για την κοινωνία θα είναι οδυνηρές. Οι ανισότητες θα γιγαντωθούν και τα παιδιά των μη προνομιούχων, των εργαζόμενων, των άνεργων δεν θα υποχρεώνονται να επιλέγουν την ιδιωτική εκπαίδευση μόνο σε μεταλυκειακό επίπεδο (όπως συμβαίνει σήμερα μετά την καθιέρωση της ΕΒΕ) αλλά από την Πρωτοβάθμια εκπαίδευση!
Ποιος θα αποφασίζει ποιο παιδί χωράει και ποιο περισσεύει;
Πόσους μαθητές θα χωρέσει το σχολείο με την καλή φήμη;
«Η δήθεν ελεύθερη επιλογή σχολείου από τους γονείς είναι ένα ακόμα κομμάτι στο παζλ της κατηγοριοποίησης των σχολείων και εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης», τονίζουν οι εκπαιδευτικοί του Α' Συλλόγου Π.Ε Αθήνας. Και διατυπώνουν μια σειρά ερωτημάτων:
Θα φτιάξει αποκλειστικά 25άρια ή/και μεγαλύτερα τμήματα; Θα ενισχυθεί για να καταφέρει να σηκώσει το πρόσθετο βάρος; Πώς; Τι θα γίνει με τα σχολεία που θα έχουν χαμηλή ζήτηση; Θα υποβαθμιστούν; Θα κλείσουν;
Όσοι μαθητές περισσεύουν από τα σχολεία με υψηλή ζήτηση, πού θα πάνε; Κι όσοι περισσεύουν από την δεύτερη επιλογή; Πόσες κατηγορίες σχολείων και μαθητών θα δημιουργηθούν;
Ποιος θα αποφασίζει ποιο παιδί χωράει και ποιο περισσεύει; Με τι κριτήρια θα διώχνουν (υποψήφιους) μαθητές τα σχολεία με την καλή φήμη; Με την επίδοση σε εξετάσεις γλώσσας και μαθηματικών στο γυμνάσιο; Με τις προσδοκώμενες επιδόσεις στο δημοτικό; (η μόρφωση των γονιών αποτελεί τον πιο ασφαλή παράγοντα για τέτοιου είδους προβλέψεις). Με τις δυνατότητες των γονιών να συμβάλλουν στην βελτίωση των σχολικών υποδομών; με δωρεές για παράδειγμα; Με την απουσία μαθησιακών δυσκολιών; Με την απουσία προβλημάτων συμπεριφοράς; Με τις γνωριμίες των γονιών; Με τις κοινωνικές υποχρεώσεις όσων αποφασίζουν;
Ποιος γονιός έχει την δυνατότητα κάθε πρωί να μεταφέρει το παιδί με το αυτοκίνητο; Στα σχολεία που δεν διαθέτουν καλή φήμη, θα μείνουν οι μαθητές που δεν μπορούν να μετακινηθούν; Πώς θα μπορέσουν να βγουν από την παγίδα αυτή; Μήπως οδηγούνται στο κλείσιμο;
Πώς θα νιώθουν οι οικογένειες, και κυρίως τα παιδιά, που δεν έχουν τη δυνατότητα μετακίνησης; Τι παιδαγωγικό κλίμα θα δημιουργηθεί στα σχολεία τους;
Πώς θα μπορέσει ένα σχολείο να αντλήσει περισσότερους μαθητές; Μήπως αν δυσφημίσει τους ανταγωνιστές του; Αν κάνει χατίρια σε γονείς και μαθητές; Αν διώξει αντιδημοφιλείς μαθητές; Για παράδειγμα προσφυγάκια ή παιδιά με διαγνώσεις μαθησιακών δυσκολιών και (οικογενειακό) ιστορικό προβληματικής συμπεριφοράς;
Αν φροντίζει περισσότερο την “βιτρίνα” του (ακόμα και) σε βάρος της μόρφωσης;
Ποιος θα δημιουργεί την «καλή φήμη»; Τα κανάλια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή τα πανεπιστήμια και τα κέντρα ερευνών; Κάποια «ξεχασμένη» ταμπέλα στην είσοδο του σχολείου από παλαιότερα προγράμματα του ΥΠΑΙΘ που μπορεί να αξιοποιείται για να παραπληροφορεί ο διευθυντής ότι το σχολείο του είναι το «πρότυπο» της περιοχής;
Πώς θα διαμορφώνεται το παιδαγωγικό πρότυπο; Με δημοκρατικές αποφάσεις ή με τις αποφάσεις απομονωμένων γονέων; (Κάποιοι γονείς ήδη επιλέγουν σχολεία και κάποια σχολεία ήδη επιλέγουν γονείς, αλλά παράνομα. Η αλλαγή θα είναι τεράστια με τη νομιμοποίηση αυτής της πρακτικής). Ποιος θα δημιουργεί τις παιδαγωγικές «μόδες»; και το πρότυπο του μορφωμένου πολίτη; Πώς θα επηρεάζουν την διαμόρφωση του κυρίαρχου παιδαγωγικού πρότυπου οι ελεγχόμενες από το υπουργείο εξετάσεις πανεθνικού χαρακτήρα και οι βαθμολογίες των συμβούλων;
«Ελιξίριο» δήθεν εκπαιδευτικής αναγέννησης
Όπως σημειώνει ο εκπαιδευτικός αναλυτής Δημήτριος Τσιριγώτης, το μέσο για να επιτευχθεί η ελεύθερη επιλογή σχολείου είναι συνήθως το εκπαιδευτικό κουπόνι (school voucher) που έχει ήδη εφαρμοστεί σε αρκετές χώρες το οποίο δίνεται στους γονείς κάθε παιδιού και αντιστοιχεί στα έξοδα της φοίτησής του για ένα έτος. Οι γονείς αναζητούν το καλύτερο σχολείο για το παιδί τους σε μια μεγάλη βάση δεδομένων που περιέχει όλα τα στοιχεία των σχολείων της χώρας. Αν επιλέξουν ιδιωτικό σχολείο προφανώς πληρώνουν τη διαφορά. Στην αρχή κάθε εκπαιδευτικού έτους ο κάθε διευθυντής σχολείου θα πηγαίνει στην τράπεζα με τα κουπόνια που θα έχει καταφέρει να μαζέψει και θα τα εξαργυρώνει σε χρήματα. Με τα χρήματα αυτά θα πρέπει να καλύψει όλα τα λειτουργικά έξοδα του σχολείου του (μισθοί εκπαιδευτικών , ρεύμα, νερό, τηλέφωνο ,κτιριακή συντήρηση ,πετρέλαιο , εξοπλισμός εποπτικών μέσων κ.α).Κοντολογίς το κάθε σχολείο θα έχει το δικό του budget (ανάλογα με τον αριθμό των εγγραφών ) και με αυτό θα πρέπει να καλύπτει όλα τα λειτουργικά έξοδα για ένα έτος, σα να ήταν μια αυτόνομη επιχείρηση.
Το κλειδί
Οι μεταρρυθμίσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις Η.Π.Α. προσφέρουν ένα σημαντικό εμπειρικό υλικό που έχει διερευνηθεί ενδελεχώς και το οποίο μπορεί σήμερα, αρκετά χρόνια μετά την πρώτη εφαρμογή αυτών των μεταρρυθμίσεων, να δείξει με σαφήνεια αν η νεοφιλελεύθερη ρητορική επαληθεύτηκε. Οι Ball and Youdell (2011) σε μια πρόσφατη εργασία τους συνόψισαν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές σε μια σειρά από χώρες. Κοινό αποτέλεσμα αυτών των πολιτικών δεν ήταν η βελτίωση της εκπαίδευσης μέσω του ανταγωνισμού των σχολείων. Ήταν η απορρύθμιση της εκπαίδευσης ως δημόσιου αγαθού και η τραγική αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων στην εκπαίδευση.
Το κλειδί της όλης υπόθεσης είναι να μεταφέρει την ευθύνη στους γονείς για το ποια δημόσια σχολεία θα κλείσουν (αυτά που συγκέντρωσαν λίγα εκπαιδευτικά κουπόνια και δεν μπορούν να καλύψουν τα έξοδά τους) και για το ποιοι εκπαιδευτικοί θα απολυθούν(αυτοί που αξιολογήθηκαν αρνητικά από τους γονείς και μαθητές).
Ας τα σκεφτεί καλά όλα αυτά ο κ.Πιερρακάκης προτού πει το μεγάλο «ναι» στις νεοφιλελεύθερες επιλογές του συνονόματου πολιτικού του προϊστάμενου, αλλά και της προκατόχου του στο ταλαίπωρο αυτό υπουργείο. Κάθε υπουργός εξάλλου, έχει έναν, έστω μικρό, βαθμό ελευθερίας σχετικά με το ποια ζητήματα θα «τρέξει» άμεσα και σε ποια θα περιμένει. Και ο νέος υπουργός, έχει ήδη αυτοδεσμευθεί στην πλήρη μετατροπή του υπουργείου σε ψηφιακό. Η ελεύθερη επιλογή σχολείου δεν εντάσσεται σε αυτή την προτεραιότητα αλλά σε μια άλλη, που συνοπτικά θα περιγράφαμε σαν «είναι πολλά τα λεφτά...»
Alfavita Newsroom
Νίκος Μάστορας
Διαλεκτή Αγγελή
