δίκτυο για τα δικαιώματα των μαθητών

1/3/2009

ΑΝΥΠΑΡΚΤΗ Η ΜΕΡΙΜΝΑ Με διαταραχές λόγου ένα στα έξι παιδιά

Μαθησιακές δυσκολίες και διαταραχές λόγου και ομιλίας, όπως προβλήματα άρθρωσης, καθυστέρηση στην εξέλιξη του λόγου ή ακόμη και τραυλισμό, αντιμετωπίζει το 15% των παιδιών προσχολικής και σχολικής ηλικίας στη χώρα μας.

Της Νικολέτας Μπούκα Είναι χαρακτηριστικό ότι το 60% των περιπτώσεων που αναζητεί βοήθεια σε εξειδικευμένα ιατροπαιδαγωγικά κέντρα αντιμετωπίζει προβλήματα προφορικού λόγου, τα οποία εξελίσσονται στη συνέχεια σε προβλήματα και του γραπτού λόγου. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι λογοπεδικοί, ο έγκαιρος εντοπισμός και η αντιμετώπιση των περιστατικών αυτών δυσχεραίνονται από την έλλειψη των κατάλληλων δομών στα σχολεία, όπως τμήματα ειδικής διδασκαλίας, αλλά και δασκάλων και καθηγητών εξειδικευμένων σε προβλήματα δυσλεξίας, μαθησιακές δυσκολίες και διαταραχές λόγου-ομιλίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τόσο την ψυχολογική όσο και την οικονομική επιβάρυνση της οικογένειας. Την ίδια στιγμή ο αριθμός των ιατροπαιδαγωγικών κέντρων που υπάρχουν στη χώρα μας δεν επαρκεί, για να καλυφθούν οι αυξημένες ανάγκες εξέτασης και θεραπείας των περιπτώσεων αυτών, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μεγάλες λίστες αναμονής, οι οποίες φτάνουν έως και τους τρεις μήνες. “Τα περισσότερα παιδιά αναπτύσσουν την ομιλία τους φυσιολογικά, ώστε, όταν αρχίζουν το δημοτικό σχολείο, να έχουν πλούσιο λεξιλόγιο, να κάνουν μεγάλες προτάσεις και να επικοινωνούν. Αρκετά παιδιά όμως έχουν αργή εξέλιξη στην ομιλία τους και μένουν πιο πίσω από τα συνομήλικά τους. Αυτό δεν αποτελεί πάντοτε πρόβλημα, διότι κάθε παιδί έχει το ρυθμό του. Ωστόσο χρειάζεται να δοθεί προσοχή, γιατί μπορεί να υπάρχουν σοβαροί λόγοι για τη βραδύτητα αυτή”, εξηγεί στη “ΜτΚ” ο λογοπεδικός στο Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο του Νοσοκομείου Παπανικολάου, υπεύθυνος της υπηρεσίας λογοθεραπείας και μέλος του επιστημονικού συμβουλίου του νοσοκομείου Θεολόγος Σεϊτανίδης. Παράλληλα επισημαίνει ότι τα προβλήματα λόγου-ομιλίας οφείλονται είτε σε μία αναπτυξιακή ανωριμότητα του παιδιού είτε σε οργανικά, γενετικά ή μεταγεννητικά (βαρηκοΐα, οδοντικές ανωμαλίες, εγκεφαλική παράλυση, νοητική υστέρηση) ή σε ψυχολογικά και ψυχιατρικά προβλήματα. ΠΟΤΕ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ανάλογα με την ηλικία του παιδιού πρέπει να ανησυχήσουν, όταν αυτό είναι: - 18 μηνών και λέει μόνο φωνήεντα και καθόλου σύμφωνα. Χρησιμοποιεί δύο-τρεις λέξεις δυσκατάληπτες ή λέει δύο-τρεις λέξεις, αλλά δεν τις χρησιμοποιεί πάντα, για να δηλώσει το ίδιο πράγμα (π.χ. βλέποντας τη μαμά λέει “μαμά”, αλλά το ίδιο λέει, κι όταν βλέπει τον μπαμπά, τον αδελφό κ.ά.). - 2 χρόνων και το λεξιλόγιό του εκτός από το “μαμά” αποτελείται από λίγες και δυσκατάληπτες λέξεις και δεν παραθέτει δύο λέξεις, σχηματίζοντας προτάσεις του τύπου “μαμά πα”, δηλαδή “η μαμά πάει, έφυγε”. - 3 χρόνων και η ομιλία του εξακολουθεί να είναι δυσκατάληπτη, το λεξιλόγιό του περιορίζεται σε ουσιαστικά και λίγα ή καθόλου ρήματα, δεν χρησιμοποιεί άρθρα, επίθετα, επιρρήματα, προθέσεις, δεν έχει κατανοήσει την έννοια του πληθυντικού και δεν σχηματίζει απλές προτάσεις (π.χ. Η Έλλη πίνει γάλα). - 4 χρόνων και οι προτάσεις του είναι μικρές και όχι σωστά οργανωμένες. Παραδείγματος χάριν λέει “όχι φάω”, αντί να λέει “δεν θέλω να φάω” ή λέει “θέλω να πάω τι κούνιε” αντί “θέλω να πάω στις κούνιες”. Η ομιλία του δεν είναι πάντα κατανοητή, δηλαδή αφαιρεί συλλαβές από πολυσύλλαβες λέξεις, δεν λέει απλά συμπλέγματα συμφώνων, όπως “καίω” αντί “κλαίω” ή “βέπω” αντί “βλέπω”. Δεν μπορεί να διηγηθεί απλά και πρόσφατα γεγονότα. - 5 χρόνων και το λεξιλόγιό του είναι περιορισμένο και οι προτάσεις του μικρές και φτωχές σε περιεχόμενο. Σε αυτήν την ηλικία το παιδί πρέπει να χρησιμοποιεί προτάσεις με δέκα-έντεκα λέξεις. Δεν μπορεί να διηγηθεί άνετα ένα γεγονός και στην ομιλία του κάνει πολλά λάθη. Σε αυτήν την ηλικία συνήθως υπάρχει ανοχή μόνο για τα φωνήματα ρ, σ, δ, τα οποία μπορεί ακόμη να μην προφέρει σωστά. Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Σύμφωνα με τον κ. Σεϊτανίδη, η πρώιμη παρέμβαση σε περιστατικά με προβλήματα λόγου-ομιλίας μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να ξεπεράσουν τις δυσκολίες στο μέλλον. Για το λόγο αυτό οι γονείς οφείλουν να είναι προσεκτικοί και να μην αγνοούν τις ενδείξεις, αλλά να τις παρατηρούν και να ζητούν εγκαίρως βοήθεια από ειδικούς.
“Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια όλο και μεγαλύτερος αριθμός γονέων απευθύνεται σε μονάδες ψυχικής υγείας, εκφράζοντας την ανησυχία του για τη μη ομαλή γλωσσική εξέλιξη των παιδιών του. Η ανησυχία αυτή είναι εντονότερη, όσο πλησιάζει ο καιρός για τη σχολική ένταξη των παιδιών (δημοτικό). Περίπου το 15% του μαθησιακού πληθυσμού της χώρας μας εμφανίζει γλωσσικές ή μαθησιακές δυσκολίες, με αποτέλεσμα τη δυσχερή ή μη ομαλή μαθησιακή εξέλιξή τους”, τονίζει ο κ. Σεϊτανίδης.
Παράλληλα εξηγεί ότι τα δημόσια ιατροπαιδαγωγικά κέντρα και τα κέντρα ψυχικής υγιεινής, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες που καταβάλλουν, δυσκολεύονται να καλύψουν τον τεράστιο όγκο των περιστατικών που χρήζουν εξέτασης και θεραπείας, με αποτέλεσμα τη μεγάλη αναμονή των ραντεβού. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μόνο ο δυτικός τομέας της Θεσσαλονίκης, με πληθυσμό πάνω από 500.000 κατοίκους, καθώς και οι όμοροι νομοί της Κεντρικής Μακεδονίας εξυπηρετούνται από δύο ιατροπαιδαγωγικά κέντρα, ένα του Παπανικολάου και ένα του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου, τα οποία παρά τον τεράστιο φόρτο εργασίας συχνά καλούνται να αναλάβουν και άλλες σοβαρές ψυχοκοινωνικές υποθέσεις.
“Η ανάπτυξη και η στελέχωση αντίστοιχων δομών σε όλη την επικράτεια της Μακεδονίας, δηλαδή ένα ιατροπαιδαγωγικό κέντρο σε κάθε νομό, θα συμβάλει τα μέγιστα στην ομαλότερη εξέλιξη της ψυχικής υγείας, της συναισθηματικής-μαθησιακής και κατʼ επέκταση κοινωνικής ανάπτυξης των παιδιών αλλά και των οικογενειών τους”, επισημαίνει ο κ. Σεϊτανίδης.
Από την πλευρά τους οι γονείς καλό είναι να δίνουν ερεθίσματα και κίνητρα στο παιδί, να το ενθαρρύνουν να επικοινωνεί και να του μιλούν κανονικά, χρησιμοποιώντας σωστές προτάσεις και απλές λέξεις και όχι μωρουδίστικα. Ευρωπαϊκή ημέρα λογοθεραπείας Η 6η Μαρτίου έχει οριστεί ως η ευρωπαϊκή ημέρα λογοθεραπείας από το CPLOL (τη Μόνιμη Επιτροπή Λογοπεδικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Στόχος είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού, καθώς και των άλλων ειδικών για τις ανάγκες των ατόμων που αντιμετωπίζουν δυσκολία στην επικοινωνία και τα δικαιώματά τους. Εκείνη την ημέρα σε όλη την Ευρώπη πραγματοποιούνται δραστηριότητες, για να ενημερωθεί το κοινό για τις διαταραχές του λόγου και της επικοινωνίας, τον έγκαιρο εντοπισμό και την αντιμετώπισή τους, αλλά και για να αναδειχθεί η συμβολή του λογοπεδικού σε αυτή τη διαδικασία.
Στη Θεσσαλονίκη στις 6 Μαρτίου θα λειτουργεί ειδική τηλεφωνική γραμμή επικοινωνίας με λογοπεδικούς, μέλη του Πανελληνίου Συλλόγου Λογοπεδικών. Καλώντας στο 2310 244063 από τις 9 το πρωί έως τις 7 το απόγευμα οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να εκθέτουν το πρόβλημά τους και να ζητούν οδηγίες και χρήσιμες πληροφορίες.