Alfavita
Άρθρο του Βαγγέλη Γέτου, με αφορμή την σχολική επέτειο του Πολυτεχνείου
Πριν από μερικές ημέρες, η επέτειος του Πολυτεχνείου εξελίχθηκε μετά από πολλά χρόνια σε μια ζωντανή και ογκώδη αντικυβερνητική εκδήλωση. Αυτό τρομοκράτησε το κατεστημένο αφού τη συγκεκριμένη επέτειο καμία ελίτ δεν μπόρεσε ποτέ να χωνέψει και γι’ αυτό και αναγκάστηκε να την εναγκαλιστεί και να την καλουπώσει σε όσο πιο mainstream πλαίσια γίνεται. “Η δυσκολία των εκπροσώπων της Δεξιάς έγκειται κυρίως στο ίδιο το γεγονός. Στο περιεχόμενό του: στο μήνυμα της εξέγερσης που εξακολουθεί να εκπέμπει το Πολυτεχνείο του 1973. Στο μήνυμα ότι ακόμα και κάτω από τις πιο σκληρές συνθήκες καταπίεσης γεννιέται η λαϊκή αντίσταση.’’ έγραφε το 2015 ο Δημήτρης Ψαρράς στην Εφημερίδα των Συντακτών (1).
Οι τρόποι με τους οποίους το σύστημα προσπάθησε να ανακόψει την μεταλαμπάδευση του φλεγόμενου μηνύματος της εξέγερσης ήταν πολλοί. Ήδη, η πρώτη επέτειος, η 17η Νοέμβρη 1974, ορίστηκε από τον Καραμανλή ως η ημέρα των πρώτων μεταπολιτευτικών εκλογών. Αλλά η μεγάλη και πιο βρώμικη δουλειά έγινε και γίνεται μέσα στις σχολικές αίθουσες, εκεί που τα αθώα παιδικά μυαλά απορροφούν ανυπεράσπιστα μια κακοποιητική προπαγάνδα. Αυτό φυσικά δεν συμβαίνει μόνο επ’ αφορμή της 17ης Νοέμβρη αλλά και όλων των ‘’εθνικών’’ επετείων. Εξηγούμαι με ένα παράδειγμα.
Το αποτέλεσμα είναι προφανώς το αντίθετο. Αυτό δεν το υποστηρίζω εγώ αλλά παιδαγωγοί 30 και 40 χρόνια πριν και μάλιστα σε πολύ δύσκολες συνθήκες που απειλούσαν την ίδια τους τη ζωή. Όταν π.χ. ο Μαρτσέλο Ντ’ Όρτα ζητούσε από τους ναπολιτάνους μαθητές του να γράψουν για την Καμόρα, τους ωθούσε έντεχνα στην γελοιοποίηση των μαφιόζων. Δεν τους ζητούσε να περιγράψουν πώς ανατινάχθηκε η γέφυρα από την οποία περνούσε ο δικαστής και νούμερο 1 αντίπαλος της μαφίας Φαλκόνε. Ούτε τους ζήτησε να απαριθμήσουν τις ποσότητες ναρκωτικών που διακινούνται στη γειτονιά τους (2). Σε άλλη του συλλογή εκθέσεων, ο Ντ’ Όρτα δεν ζητά από τα παιδιά να περιγράψουν έναν πόλεμο αλλά τα ρωτά: ‘’γιατί, σύμφωνα με τη γνώμη σας, στο κατώφλι του 2000 γίνονται τόσοι πόλεμοι;’’ (3). Πέρα από την απόκλιση από τον άχρηστο ρεαλισμό, ας προσέξουμε, εκείνο το μαγικό φραστικό ένθεμα: ‘’σύμφωνα με τη γνώμη σας’’.
Που καταγράφεται η γνώμη ενός παιδιού όταν καλείται να ζωγραφίσει όχι κάτι σε σχέση με την εξέγερση του Πολυτεχνείου αλλά το πώς αυτή κατεστάλη; Γιατί πρέπει ένα παιδί να υποχρεώνεται να δει το αίμα στην αγγλικη αγχόνη των φυλακισμένων μνημάτων στη Λευκωσία όπου ζω; Ποιο είναι το περιθώριο που δίνουμε σε ένα παιδί όταν το βάζουμε να τραγουδήσει “η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει” την ίδια ώρα που παρατηρεί την Ελλάδα να διάγει έναν βασανιστικά αργό δεκαετή θάνατο; Ποια επιλογή έχει ένα παιδί που μπορεί να προέρχεται από χίλιες δυο διαφορετικές κουλτούρες όταν στα καλλιτεχνικά ή, στα θρησκευτικά θα πρέπει σε λίγες μέρες να ζωγραφίσει το θείο βρέφος; Καμία. Απολύτως καμία. Και αυτό συνιστά επιβολή, παρέκκλιση από τις πιο βασικές αρχές του ίδιου του Διαφωτισμού. Μάλιστα, στις πιο ακραίες της μορφές, η σχολική αυτή πρακτική συνιστά συναισθηματική και διανοητική κακοποίηση. Ηθικά και νομικά.
Περαιτέρω, φοβάμαι ότι η νέα κοινωνία του θεάματος, με τα ανεπτυγμένα ψηφιακά της χαρακτηριστικά που εμφιλοχωρούν σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, έχει παγιώσει την αντίληψη ότι τη βία την καταλαβαίνεις μόνο αν την νιώσεις ο ίδιος. Αυτή η αντίληψη έχει επηρεάσει βαθιά την εκπαίδευση: για να νιώσεις τον πόνο του πρόσφυγα πρέπει να τον δεις μπροστά σου, για να αντιληφθείς την παράνοια του πολέμου πρέπει να την αντικρίσεις. Αν μέχρι τώρα τα ελληνόπουλα ζωγράφιζαν, απήγγειλαν, παρέλαυναν, τιμούσαν και τραγουδούσαν το σοβινιστικό φολκλόρ, τώρα, σε όλα αυτά προστίθεται και η εγκατάλειψη της ίδιας της ενσυναίσθησης: χρειάζεται ένα βίντεο όπου μία βόμβα διαμελίζει ανθρώπους για να καταλάβεις ότι ο πόλεμος δεν είναι καλό πράγμα. Αν ο λόγος ηττήθηκε από την κοινωνία του θεάματος, τώρα η επίθεση έχει υπερσκελίσει και τις τελευταίες γραμμές άμυνας: την εγγενή ανθρωπιά που ενυπάρχει στην παιδική ψυχή.
Κλείνω με 2 αληθινά παραδείγματα που συνοψίζουν όσα ανέφερα.
Το πρώτο είναι προσωπικό. Μία από τις πιο έντονες παιδικές αναμνήσεις μου είναι από την γιορτή της 25ης Μαρτίου στο νηπιαγωγείο που πήγαινα στην Πάτρα. Η νηπιαγωγός μού είχε αναθέσει να υποδυθώ τον Αθανάσιο Διάκο και να απαγγείλω ένα ποίημα όπου περιέγραφα τον τρόπο που με σούβλισαν οι Τούρκοι. Ακόμα θυμάμαι την ομήγυρη των γονιών να χαζογελά κι εμένα να αναρωτιέμαι τι πάει στραβά ενώ είχα μάθει τέλεια το ποίημα. Αυτά από το μακρινό 1990. Τρόμαξα όταν έμαθα ότι εφάμιλλα ποιήματα ακούγονται ακόμα σε σχολικές γιορτές.
Το άλλο είναι αυτό μιας γνωστής μου Κύπριας που μου ανέφερε ότι για πολλά χρόνια μετά το νηπιαγωγείο, θεωρούσε ότι οι Τούρκοι είναι πράσινοι. Ο λόγος; Οι κατά παραγγελία ζωγραφιές των αλεξιπτωτιστών του Αττίλα, το 1974.
Μετά από όλα αυτά, αναρωτιέμαι, πόσο πείθουμε τον εαυτό μας όταν λέμε ότι για όλα φταίει το Fortnite, το ίντερνετ, τα action figures και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο; Πότε θα κοιτάξουμε να φτιάξουμε ένα σχολείο που δεν θα κακοποιεί τα παιδιά αφαιρώντας τους το δικαίωμα να αναζητούν το αντίδοτο στη βία μακριά από την ίδια τη βία και την επιβολή; Δεν βλέπω άλλη κρισιμότερη προτεραιότητα για την επόμενη δημοκρατική και προοδευτική κυβέρνηση. Οποιαδήποτε νέα υποχώρηση απέναντι σε κύκλους που επιθυμούν το αντίθετο, όπως η εκκλησία και τμήμα της εκλογικής πελατείας, δεν θα είναι απλώς λάθος. Θα αποβεί εγκληματική αμέλεια απέναντι στις νέες γενιές, σε έναν κόσμο τον οποίο η βία και ο πόλεμος βασανίζει αργά και μεθοδικά μέχρι την τελική του θανάτωση.
*Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτα στο tvxs
1. Ο εφιάλτης της εξέγερσης, Δημήτρης Ψαρράς, Εφημερίδα των Συντακτών, 15.11.2015
2. Το καλό με τους μαφιόζους είναι πως σφάζονται μεταξύ τους, Μαρτσέλο Ντ’ Όρτα, Εκδ. Γνώση, 2019
3. Εγώ ελπίζω να τη βολέψω, Μαρτσέλο Ντ’ Όρτα, Εκδ. Γνώση, 1995, σελ. 83
2. Το καλό με τους μαφιόζους είναι πως σφάζονται μεταξύ τους, Μαρτσέλο Ντ’ Όρτα, Εκδ. Γνώση, 2019
3. Εγώ ελπίζω να τη βολέψω, Μαρτσέλο Ντ’ Όρτα, Εκδ. Γνώση, 1995, σελ. 83
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου