Το Εθνικό Απολυτήριο θα περιλαμβάνει τη  συλλογή των βαθμών και των τριών τάξεων του Λυκείου, καθώς και τα πιστοποιητικά Πληροφορικής και Γλωσσομάθειας ανακοίνωσε η υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη, και αναπτύσσοντας της σχετική φιλοσοφία ανέφερε τα εξής:

Σύνδεση των Πανελλαδικών Εξετάσεων με το Εθνικό Απολυτήριο: Ο Εθνικός Οργανισμός Εξετάσεων προτείνει τη σύνδεση των Πανελλαδικών Εξετάσεων με το Εθνικό Απολυτήριο, όπως εφαρμόζεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες   με το Baccalaureate, το Abitur ή το Matura, ως βέλτιστη πρακτική.  

Εθνικό Απολυτήριο: Με αιχμή, λοιπόν, το Εθνικό Απολυτήριο σχεδιάζουμε ένα δίκαιο και σύγχρονο Λύκειο. Είναι προφανώς ο στόχος το να δώσουμε σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες οι οποίες θα πιστοποιούνται από ένα ενιαίο αξιόπιστο και ισχυρό τίτλο σπουδών στο τέλος της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Είναι ούτως ή άλλως το Εθνικό Απολυτήριο και μια κεντρική κυβερνητική επιλογή, έχει εξαγγελθεί και από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό και εντάσσεται στον ευρύτερο σχεδιασμό για ένα Λύκειο που επανακτά τον αυτόνομο παιδαγωγικό του ρόλο.  

Βασικό εργαλείο η Τράπεζα Θεμάτων: Και, βέβαια, ένα περιβάλλον, το οποίο, μέσα στο επόμενο έτος -όπως σας είπα- τα σενάρια περί της ειδικής βαρύτητας μαθημάτων, στην Α’, Β’ και Γ’ Λυκείου, αλλά και της ενίσχυσης απαραιτήτως της Τράπεζας Θεμάτων, καθώς στο νέο Σύστημα με το Εθνικό Απολυτήριο, η Τράπεζα Θεμάτων θα είναι ένα βασικό εργαλείο, ίσως από τα βασικότερα. Άρα, να διανθιστεί, να εμπλουτιστεί και να εξασφαλιστεί η εξαιρετικά καλή εφαρμογή και λειτουργία της και όλα αυτά να μας οδηγήσουν, προς το τέλος του έτους 2026, σε μία άποψη και σε μία πρόταση ειδικά για την εφαρμογή του Εθνικού Απολυτηρίου, που θα μπορεί να είναι εφαρμόσιμη από το 2029-2030 και μετά –επαναλαμβάνω- ως προς την εισαγωγή στις εξετάσεις.

Οι διπλές εξετάσεις: Βέβαια, επειδή έχει συζητηθεί και το ενδεχόμενο των διπλών εξετάσεων, δηλαδή, χωριστές εξετάσεις για το Απολυτήριο και την εισαγωγή στα Α.Ε.Ι., αυτό συζητιέται πάρα πολύ και είχε αναλυθεί από τις ομάδες εργασίας, θεωρήθηκε ότι είναι μια ιδιαίτερα επιβαρυντική και περαιτέρω στρεσογόνος διαδικασία, να έχει, δηλαδή, ξεχωριστές εξετάσεις για το Απολυτήριο και ξεχωριστές για τις Πανελλαδικές, αλλά είναι και αυτό όμως ένα κεφάλαιο που πρέπει οπωσδήποτε να μελετήσουμε.

Στρεσογόνα διαδικασία: Θέλουμε ο μορφωτικός ρόλος του σχολείου να ενισχυθεί και αναγνωρίζουμε, προφανώς μετά από πάρα πολλές μελέτες και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, όπως είπαμε το βιώσαμε και οι ίδιες και οι ίδιοι, ότι οι Πανελλαδικές Εξετάσεις είναι μια στρεσογόνα διαδικασία η οποία ειδικά για τα παιδιά σε αυτή την ευαίσθητη ηλικία νομίζω ότι τους στιγματίζει πάρα πολύ όχι μόνο τη στιγμή της εξέτασης το τρίωρο αυτό, αλλά και την περίοδο προετοιμασίας. 

Άγχος στις εξετάσεις: Δείχνουν μάλιστα κλινικές διεθνείς μελέτες ότι το 20% με 25% των εφήβων εμφανίζουν σημαντικό επίπεδο άγχους στις εξετάσεις με τα κορίτσια και τους μαθητές από τις πιο κοινωνικά ευάλωτες ομάδες να επηρεάζονται περισσότερο. 

Αδιάβλητες εξετάσεις: Έχουμε  πλήρη συνείδηση ότι θέλουμε να διασφαλίσουμε και την κοινωνική διάσταση των εξετάσεων με την παροχή ίσων ευκαιριών, με τη μείωση των ανισοτήτων, αλλά και τον αδιάβλητο χαρακτήρα, γιατί όταν κάτσουμε σε μια παρέα κα όχι μόνο με την τυπική διαδικασία που ίσως σήμερα ακολουθήσουμε και συζητήσουμε για τις εξετάσεις, ένα μόνιμο επιχείρημα το οποίο θα ειπωθεί και από τους υποστηρικτές θα είναι ότι είναι αδιάβλητες, δεν τις έχει αμφισβητήσει κανείς. Είναι μια διαδικασία που μπορεί να μας αγχώνει, που μπορεί κάποια φορά να διαφωνήσουμε με την δυσκολία των θεμάτων, πιθανότατα να χρειαστούμε διευκρινίσεις, αλλά κανείς δεν αμφισβήτησε ποτέ αυτό το οποίο λαμβάνει ψηφιακά ή τέλος πάντων παλαιότερα με την ανάρτηση των αποτελεσμάτων ή με το τελικό αποτέλεσμα. Πρέπει να το βάλουμε και αυτό στο μυαλό μας σε όλη αυτή τη συζήτηση.

Αφορά , 230.000 μαθητές Λυκείου για κάθε χρόνο και 23.500  εκπαιδευτικούς:  Είναι ένα εγχείρημα το οποίο έχει πολύ ευρύ αποτύπωμα, αν σκεφτείτε ότι  αφορά, περίπου, 230.000 μαθητές Λυκείου για κάθε χρόνο, 23.500 χιλιάδες εκπαιδευτικούς που υπηρετούν στα 1371 Λύκεια, τις οικογένειες, τα Πανεπιστήμια, την αγορά εργασίας και έχει τρεις πυλώνες: προφανώς την εμπιστοσύνη στο Λύκειο ως μία αυτόνομη μορφωτική βαθμίδα, την ενίσχυση της δίκαιης και διαφανούς αξιολόγησης και την εξασφάλιση της ομαλής μετάβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Συγκεντρωτικό το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα: Το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα έχει χαρακτηριστικό  τον έντονο συγκεντρωτικό του χαρακτήρα, όπου οι αποφάσεις  λαμβάνονται σε επίπεδο Υπουργού ούτε καν σε επίπεδο Περιφερειακών Διευθύνσεων Εκπαίδευσης πόσω μάλλον δε σε Διευθύνσεις Εκπαίδευσης σε επίπεδο σχολείου, ενώ σε άλλες χώρες βλέπουμε ότι οι εξετάσεις οργανώνονται τοπικά από Ειδικές Επιτροπές, τα θέματα είναι είτε κοινά σε εθνικό επίπεδο πάντως με ενιαία κριτήρια και σε ορισμένες χώρες προβλέπεται και Προπαρασκευαστικό  

Παραδείγματα άλλων χωρών: Στις περισσότερες χώρες -για να έχουμε λίγο και το διεθνές μοντέλο- διοργανώνουν κεντρικές εξετάσεις, στο τέλος του σχολείου, με 3 ή 4 μαθήματα όπως η εθνική γλώσσα, τα μαθηματικά και μια ξένη γλώσσα. Και τα πανεπιστήμια βάζουν και συμπληρωματικά κριτήρια, όπως ειδικά μαθήματα και κάποιες ελάχιστες βάσεις εισαγωγής -πρακτική που, ούτως η άλλως, εφαρμόζεται και στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το μοντέλο της Matura, που λειτουργεί ως ενιαίος τίτλος αποφοίτησης και πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση σε χώρες, όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Αυστρία,  η Τσεχία, η Σλοβακία, η Σλοβενία και το Λιχτενστάιν. Ένα ενιαίο, δηλαδή, απολυτήριο για όλες αυτές τις χώρες. 

Παραδείγματα που επίσης, νομίζω ότι, αξίζουν αναφοράς είναι και η Εσθονία και η Λετονία. Εκεί η πρόσβαση είναι ελεύθερη σε πανεπιστήμια, με μόνο προαπαιτούμενο τον απολυτήριο τίτλο. Η επιτυχία, ούτως ή άλλως,  των χωρών αυτών καταγράφεται σε διεθνείς δείκτες και δεν οφείλεται μόνο, προφανώς, σε ένα μηχανισμό, αλλά και σε ευρύτερη παιδεία, επαγγελματισμό, σχεδιασμό και στην εμπιστοσύνη στο εκπαιδευτικό τους σύστημα.

Όλα τα παραπάνω παραδείγματα δεν προσφέρονται προφανώς   για μια μηχανιστική αντιγραφή, αλλά δείχνουν ότι υπάρχει μια πληθώρα λύσεων ανάλογα με την κουλτούρα και τις ανάγκες κάθε χώρας, την ιστορική της διαδρομή και όλους τους παράγοντες που διαμορφώνουν μοναδικά το κάθε εκπαιδευτικό σύστημα.